نماینده ویژه آمریکا در بغداد؛ نفت عراق، برگه داعش یا سهم خواهی جنرال الکتریک در برابر زیمنس؟

به گزارش نگاه نو، برت مک گورک روز گذشته در بغداد با «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر این کشور دیدار کرد. او ساعاتی پیش از ورود به بغداد با «ایمن صفدی» معاون نخست وزیر و وزیر خارجه اردن دیدار کرد؛ دیداری که گفته می شود با هدف پیگیری و هماهنگی در خصوص خط لوله نفت بصره به عقبه اردن و نیز هماهنگی های بیشتر امان و واشنگتن با محوریت انرژی عراق انجام شد.

فراتر از خود مک گورک اما، حضور «آموش هوکشتاین» اسرائیلی تبار، هماهنگ کننده ویژه ریاست جمهوری آمریکا برای زیرساخت های جهانی و امنیت انرژی، توجه ناظران و تحلیل گران را جلب کرد.

در این دیدار، هیات آمریکایی، پایبندی بایدن را به توافقنامه چارچوب راهبردی بغداد و واشنگتن با تاکید ویژه بر هماهنگی در اصلاحات دولت عراق در زمینه انرژی، زیرساخت ها و آب و هوا ( اقلیم) اعلام کرد.

دو طرف درباره داعش و تروریسم هم گفتند و شنیدند و البته این، موضوعی است که تاکید بر خطر آن کماکان می تواند برگه اقناعی موثر آمریکا برای ادامه حضور نیروهای ائتلاف آمریکایی در عراق باشد و از این رو هیات آمریکایی «بر تعهد مستمر ایالات متحده برای مشاوره، توانمندسازی و کمک به نیروهای عراقی در مبارزه با داعش تاکید کرد و نیز اطمینان بخشی از اینکه، داعش، هرگز دوباره در عراق و سوریه، بازسازی نخواهد شد.»

آمریکایی ها از کنفرانس بغداد ۲ که ماه گذشته در اردن برگزار شد استقبال کردند و درباره فرصت ها برای تعمیق ادغام گسترده تر عراق در منطقه از طریق پروژه های زیرساختی مشترک و سرمایه گذاری های استراتژیک به تبادل نظر پرداختند. همچنین هیات آمریکایی از پیشرفت های اخیر در حل اختلافات بین دولت عراق و دولت اقلیم کردستان در رابطه با تقسیم درآمد و صادرات انرژی استقبال کرد.

برت مک گورک و همراهانش، سپس به اربیل اقلیم کردستان عراق رفتند و آن گونه که برخی منابع اعلام کردند با چهره های سیاسی اصلی اقلیم مانند مسعود، مسرور و نیچروان بارزانی از حزب دموکرات کردستان عراق و همچنین قباد طالبانی رئیس اتحادیه میهنی اقلیم کردستان عراق درباره گاز این اقلیم رایزنی کردند و گفته می شود موضوع هماهنگی بین دو حزب اصلی به ویژه درباره انرژی، قضیه مرکزی این گفت و گوها بوده است؛ اقدامی که به باور برخی تحلیل گران، در بحبوحه تشدید جنگ بین روسیه و اوکراین و نیاز غرب به منابع انرژی جایگزین روس ها، بیش از همیشه برای آمریکا اهمیت یافته است.

به نظر می رسد یک اتفاق دیگر این روزهای عراق نیز، توجه آمریکایی ها را بیش از گذشته به سوی بغداد، جلب کرده است؛ سفر السودانی به آلمان و امضای یادداشت تفاهم با شرکت زیمنس برای توسعه برق و تجهیز شبکه آن در عراق.

هنوز عرق السودانی در بازگشت از برلین خشک نشده، هیات آمریکایی از راه می رسد و در این میان، همراهی چند کارشناس حوزه انرژی از جمله هوکشتاین، هماهنگ کننده ویژه ریاست جمهوری آمریکا برای زیرساخت های جهانی و امنیت انرژی، این گمانه را تقویت می کند که ارتباط معناداری بین امضای قرارداد عراق و شرکت آلمانی زیمنس با سفر هیات آمریکایی وجود دارد به ویژه اینکه صدراعظم آلمان نیز در دیدار با السودانی ابراز خرسندی کرد که قرار است انرژی رسانی عراق به اروپا به عنوان منبع بزرگ جایگزین نفت و گاز اوراسیا در وضعیت مشغولیت روس ها و اوکراینی ها به جنگ، خون داغ تازه ای را به رگ های سرد اروپا تزریق کند.

اگر شعار «ضرورت روابط متوازن بین المللی» دولت عراق را در کنار اطمینان بخشی این روزهای دولت السودانی به آمریکایی ها در خصوص ادامه حضور آنان در عراق، همزمان با سفر او به برلین و گفت و گوهای انرژی پایه با آلمان از جمله توافق بر سر فعالیت شرکت زیمنس، کنار هم بگذاریم، شمایی از یک پازل به چشم می آید که یک قطعه آن باقی می ماند؛ سهم شرکت جنرال الکتریک آمریکا چه می شود؟

جنرال الکتریک آمریکا با وجود قراردادهای چند میلیارد دلاری، «حاضر فیزیکی اما همیشه غایب و بی عمل» در عراق بوده است؛ حالا هم حتی اگر همچنان شاهد بی عملی آن در عراق و حرکت بغداد به سوی برلین باشیم، معنایش این نیست که سهمش را از سفره چرب نفتی این کشور نخواهد خواست یا اجازه خواهد داد که این سهم به رقیب اروپایی برسد.

شاید نگاهی به تاریخچه بی عملی و نیز کارشکنی همراه با حضور آمریکایی ها در عراق، مساله را روشن تر کند.

واقعیت میدانی امر این بوده است که بنا به اذعان بسیاری از چهره ها و رصدگران عراقی از جمله «احمد چلبی» مشاور فقید نخست وزیر وقت عراق در سال ۲۰۰۶ «آمریکا به دلیل مسائل سیاسی نمی خواهد معضل برق عراق حل شود».

چلبی در مصاحبه ای تلویزیونی، خاطره ای را تعریف کرد و گفت که در سال ۲۰۰۶ به همراه نخست وزیر وقت (نوری المالکی) با «جورج کیسی» فرمانده آمریکایی نیروهای چند ملیتی در عراق، دیدار کرده و از او خواستند که مشکل برق عراق را حل کند اما فرمانده آمریکایی با قاطعیت به المالکی و چلبی پاسخ می دهد که معضل برق در عراق حل نمی شود و اصرار نکنید!

«وائل عبداللطیف» نماینده سابق پارلمان و وزیر سابق عراقی می گوید که به آقای «حیدر العبادی» نخست وزیر وقت (۲۰۱۴ – ۲۰۱۸) گفتیم که شرکت زیمنس آلمان تعهد داده است ظرف دو سال، مشکل برق عراق را به طور کامل حل کند، اما العبادی گفت که نمی تواند درخواست عقد قرارداد را امضا کند، چون آمریکایی ها اجازه نمی دهند.

جدا از همه اینها، سفیر آلمان در عراق در ژولای ۲۰۲۰(تقریبا دو سال و نیم قبل) در کنفرانسی مطبوعاتی با ناخرسندی تمام اعلام کرد که آمریکا در مسیر ورود شرکت زیمنس به عراق، مانع تراشی می کند.

با این حال، در سفر «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر بعدی عراق به برلین (مشابه سفر اخیر السودانی)؛ توافق ۱۴ میلیارد دلاری عراق با زیمنس آلمان برای تولید برق در سال ۲۰۱۹ (۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۸) امضا شد اما «دونالد ترامپ» رییس جمهور وقت آمریکا، راسا در این قضیه دخالت و عقد قرارداد با زیمنس را منوط به قرار داد مشابه با جنرال الکتریک آمریکا کرد.

دولت عراق ناچار شد برای حل معضل برق کشورش، قرارداد مشابهی با جنرال الکتریک امضا کند هرچند این شرکت آمریکایی با وجود اینکه از اول سقوط رژیم صدام، بر همه قراردادهای مهم حوزه انرژی عراق خیمه زده اما تا به امروز هیچ خدمت قابل ذکری به عراقی ها ارائه نکرده است.

حالا دوباره، صورت قضیه نشان می دهد که تاریخ در حال تکرار شدن است؛ نخست وزیر عراق در بی عملی آمریکایی ها دوباره راه برلین را در پیش می گیرد و باز هم با زیمنس قرارداد می بندد و مجددا سر و کله هیات آمریکایی پیدا می شود.

توییت اخیر «الینا رومانوسکی» سفیر آمریکا در عراق نیز این رقابت چندساله را عیان تر می کند. رومانوسکی می نویسد: با نخست وزیر عراق دیدار کردم تا اهداف مشترک را در تجارت و سرمایه گذاری آمریکا، انرژی و استفاده از «گاز همراه»، فعال کنیم.

این اظهار رومانوسکی و اشاره او به گاز همراه (گاز هدر رونده با نفت تولیدی)، همان چیزی است که السودانی در گفت و گو با شبکه «دویچه وله» آلمان بر آن دست گذاشت و قرار است که شرکت آلمانی برای استفاده بهینه از آن فکری کند، اما حالا سفیر آمریکا دستش را به جای همتای آلمانی خود برای تصاحب این پروژه بالا برده است.

نخست وزیر عراق گفت: یکی از ایرادها این است که گاز همراه نفت تولیدی، می سوزد در حالی که عراق، ناچار به واردات گاز برای تامین نیروگاه های تولید برق است. حجم گاز همراه نفت، زیاد است و می تواند در تولید بیش از ۷ هزار مگاوات برق، سهیم باشد.

یادداشت تفاهم بین عراق و زیمنس آلمان که در ۲۰۱۹ امضا شد قرار بود ۱۱ هزار مگاوات برق برای عراق تولید کند اما اکنون وزارت برق عراق می گوید یادداشت تفاهم جدید با زیمنس برای اضافه کردن ۶ هزار مگاوات به شبکه عراق است؛ آیا احتمال دارد که قرارداد تولید ۵ هزار مگاوات باقی مانده با جنرال الکتریک آمریکا امضا شود؟ نمی دانیم؛ اما به آشکاری می توان گفت که تاریخ رفتاری آمریکا نشان داده آمریکایی ها، سهم ادعایی خود را می خواهند حتی اگر مثل همیشه، بیشترین برش از این کیک را به سوی خود نکشند.