حضور ایران در «نشست امان» و چند نکته در مورد آن

به گزارش نگاه نو، «نشست امان» دور دوم کنفرانس بغداد است که در آگوست سال ۲۰۲۱ در بغداد پایتخت عراق برگزار شد و عنوان آن «کنفرانس همکاری و مشارکت» بود. جمهوری اسلامی ایران در آن نشست در سطح وزیر خارجه شرکت کرد که اولین سفر وزیر امورخارجه پس از کسب رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی بود.

در نشست پیشین علاوه بر ایران کشورهایی چون عربستان، ترکیه هم در سطح وزیر خارجه شرکت کردند اما فرانسه و مصر در سطح رئیس‌جمهور، کویت در سطح نخست وزیر، قطر در سطح امیر و امارات در سطح معاون رئیس امارات و اردن در سطح پادشاه شرکت کردند.

حضور جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک بازیگر مهم و تاثیرگذار منطقه‌ای برای طرف‌های شرکت کننده در این نشست همواره مهم بوده و مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفته است. یکی از موضوعاتی که مورد توجه و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها قرار گرفته است، بحث احتمال دیدار مقامات ایرانی و سعودی در حاشیه این نشست مهم است.

تا این لحظه برنامه‌ای برای دیدار طرف‌های ایرانی و سعودی در حاشیه نشست تنظیم نشده است، اما در خصوص این موضوع باید منتظر برگزاری کنفرانس ماند. برخی از رسانه‌ها از احتمال حضور عربستان در نشست در سطح ولیعهد خبر داده‌اند.

دعوت از ایران و تاکید حضور آن در این نشست حکایت از این دارد که برخلاف تلاش برخی از کشورهای غربی برای به انزوا کشاندن ایران در عرصه بین‌المللی و منطقه، تهران بازیگری غیرقابل اجتناب است و حضور آن برای کمک به فرآیندهای منطقه‌ای و بین‌المللی یک ضرورت است. به زبانی دیگر، بحث انزوای ایران در عرصه خارجی گزاره‌ای است که نسبتی با واقعیت ندارد و محکوم به شکست است.

یکی از نکاتی که جمهوری اسلامی ایران بارها در خصوص این نشست و افزایش اثربخشی آن تاکید کرده است، لزوم دعوت از بازیگران مهم منطقه‌ای دیگر برای حضور و مشارکت در این کنفرانس است.

وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در همان دور اول کنفرانس که در بغداد برگزار شد، از عدم دعوت سوریه به این نشست انتقاد کرد و پس از این نشست بلافاصله به دمشق سفر کرد تا مقامات سوری را در جریان گفتگوی بغداد قرار دهد.

بنابراین به نظر می‌رسد که گزاره فوق همچنان پا برجا باشد و عدم دعوت از بازیگران منطقه‌ای مهم مثل سوریه یکی از نواقص چنین نشست‌هایی است.

یکی از نکات دیگر، فاصله بین برگزاری دور اول و دور دوم این کنفرانس است که زمانی قریب به کمتر از یکسال و نیم یا حدود ۱۶ ماه طول کشید که به نظر می‌رسد تاخیر در تشکیل در دولت عراق از جمله دلایل مربوط به تاخیر در برگزاری دور دوم این نشست است.

هرچند که نام این نشست با بغداد و عراق گره خورده، اما انتظار می رود که دامنه آن فراتر از موضوع این کشور باشد به شرطی که همه بازیگران مشروع و موثر به آن دعوت شوند.

از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران یکی از محورهای مهم سیاست خارجی خود را در دولت سیزدهم توجه بیشتر به منطقه و توسعه روابط با همسایگان تعریف کرده است، به همین دلیل شرکت ایران در این کنفرانس به ویژه در سطح وزیر خارجه نشان از اهتمام تهران به این سیاست و در راستای کمک به صلح و ثابت منطقه ای است. هرچند که در نگاه کلی، هرگونه ثبات در منطقه مستلزم تغییر در رویکرد برخی از کشورهای منطقه به روند تحولات در منطقه است. با این توضیح که کلید بسیاری از مسائل در منطقه، در دستان اهالی و بازیگران منطقه‌ای است و نباید آن را نزد بازیگران فرامنطقه‌ای و مخرب جستجو کرد.