ایران و ونزوئلا در مسیر اجرای مفاد نقشه راه همکاری ۲۰ ساله

به گزارش نگاه نو، سند جامع همکاری ۲۰ ساله ایران و ونزوئلا، روز شنبه ۲۱ خرداد (۱۰ ژوئن ۲۰۲۲) به امضای «آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری کشورمان و «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا رسید. مادورو، تهران را به عنوان سومین مقصد از تور ۱۱ روزه اوراسیایی خود برگزید و سند همکاری ۲۰ ساله را به عنوان یکی از دستاوردهای سفرنامه خود، برای همیشه در تاریخ کشورش ثبت کرد.

از روز امضای این سند جامع همکاری‌های راهبردی ۲۰ ساله در مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد تا این روزهای اواسط آبان ماه، عزم دو کشور برای همکاری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، گردشگری، علمی، نفتی و پتروشیمی از چنان اهمیتی برخوردار بوده که نه تنها اقدامات محسوسی در راستای تقویت روابط برداشته شده است، بلکه «حسین امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار روز شنبه با «کارلوس رون مارتینز» معاون وزیر امور خارجه ونزوئلا گفت: با تمام توان در حال اجرایی کردن مفاد نقشه راه همکاری‌های بلندمدت دو کشور هستیم. امیرعبداللهیان با اشاره به تبادل هیأت‌های قابل توجه دو کشور در سال گذشته تاکید کرد: این موضوع پیام قدرتمندی از انسجام بین ایران و ونزوئلا را به دنیا مخابره می‌کند. ‌

کارلوس رون مارتینز نیز با تاکید بر لزوم همصدایی در مقابله با یکجانبه گرایی در جهان، نسبت به پایبندی کشورش به تعهدات و توافقات دوجانبه تاکید کرد.

بیش از ۷۰ سال از روابط دیپلماتیک ایران و ونزوئلا می‌گذرد و با وجود چالش‌های مشترک فراروی دو کشور و فاصله جغرافیایی زیاد، ایران و ونزوئلا گام به گام در مسیر اتحاد و تعمیق روابط پیش رفته‌اند و سند همکاری ۲۰ ساله، به عنوان نقشه راهی مشخص و هدفمند، مناسبات استراتژیک، سیاسی، اقتصادی، نظامی، علمی، را منسجم‌تر خواهد ساخت. تجربه سال‌های اخیر در نبود رویکردی قاطع و برنامه‌ای مشخص در قبال ونزوئلا نشان داد، رویکرد ایدئولوژیک‌محور در کنار نگاهی ویژه به ظرفیت‌های اقتصادی این منطقه، جوابگوی نیازهای دو کشور در سطوح مختلف خواهد بود.
در جریان سفر نیکلاس مادور به تهران، آیین تحویل دومین کشتی نفتکش آفراماکس ساخت شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) نیز برگزار شد و طبق قرارداد منعقد شده، ایران دو نفتکش دیگر نیز پس از ساخت به این کشور تحویل خواهد داد.

برقراری پرواز مستقیم تهران- کاراکاس (از ۲۸ خرداد/ ۱۸ ژوئن) نقطه عطف دیگری در بسط روابط میان دو کشور در راستای بازدید گردشگران، بازرگانان و صنعتگران بود.

اوایل ماه مه سال‌جاری میلادی (اردیبهشت ماه)، یک قرارداد اولیه با هدف تأمین تجهیزات پالایشگاهی و کمک به تعمیرات اساسی و تکمیل ظرفیت پالایشگاه دولتی ۱۴۰ هزار بشکه‌ای «ال‌پالیتو» در ایالت کارابوبو امضا شد. پالایشگاه «ال‌پالیتو» کوچک‌ترین پالایشگاه نفتی در ونزوئلا است که در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت خود در حال بهره‌برداری است.

چنان که رسانه‌های خارجی اعلام کرده‌اند، ارزش این قرارداد ۱۱۰ میلیون یورو بوده است. طبق قرارداد دو کشور، منابع مالی این پروژه توسط شرکت نیکو تأمین خواهد شد و خوراک نفت خام این پالایشگاه با مشارکت شرکت ملی نفت ایران از طریق شرکت نیکو تأمین می‌شود.

طبق اعلام «جواد اوجی» وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران با ونزوئلا کلید خورد. ظرفیت تولید این پالایشگاه فراسرزمینی ایران در حوزه آمریکای لاتین، پس از دریافت خدمات فنی و مهندسی، چند برابر شده و از حدود ۱۵ هزار بشکه در روز، به حدود ۹۰ هزار بشکه در روز رسیده است.

یک منبع آگاه وزارت نفت با اشاره به آغاز روند اجرایی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران در ونزوئلا گفت: هدف از این کار خنثی‌سازی و بی اثر کردن تحریم‌ها است و در یک سال اخیر موفق شده ایم با مجموعه اقداماتی مشابه، برای فروش بیشتر نفت بازارسازی کنیم.

بازارسازی تضمینی برای فروش نفت خام ایران از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی جهت نوسازی پالایشگاه‌های نیمه فعال کشورهای همسو و دریافت سهام در آن پالایشگاه‌ها از جمله سیاست‌هایی است که دولت سیزدهم برای خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی به اجرا گذاشته است.

«نمایشگاه علمی، فناوری و صنعتی ایران و ونزوئلا» نیز، بین ۱۴ تا ۱۸ سپتامبر (۲۳ تا ۲۷ شهریور) در کاراکاس پایتخت ونزوئلا با هدف تقویت و توسعه همکاری ها و تبادل اطلاعات بین دو کشور برگزار شد. به گفته رئیس روابط عمومی شرکت ونزوئلایی «کیم‌بیوتِک» (Quimbiotec)، نهادهای دولتی ونزوئلا مرتبط با حوزه سلامت و توسعه تحقیقات علمی امیدوارند که این رویداد امکان ایجاد اتحادهای استراتژیک بین دو کشور را فراهم کند.

«محمدعلی زلفی گل» وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و «گابریلا خیمنس» وزیر علوم ونزوئلا نیز به تازگی در گفت‌وگویی برخط راهکارهای گسترش همکاری‌های علمی بین دو کشور را بررسی کردند. زلفی‌گل تاکید کرد: گرچه جمعیت ایران یک درصد جمعیت جهان است ولی سهم ما از تولید علم جهان بیش از دو درصد است. بنابراین می‌توان تحریم‌ها را به فرصت تبدیل کرد و ونزوئلا هم می‌تواند ضمن حفظ استقلال از شرایط بوجود آمده در جهت تبدیل تحریم به فرصت استفاده کند. گابریلا خیمنس گفت: کشور ونزوئلا علاقه مند است در زمینه‌های بهداشت، انرژی، داروسازی، مواد غذائی، دامپزشکی، مخابرات و پتروشیمی از توانایی‌های علمی ایران استفاده کند و در این زمینه ها امکان حضور شرکت های دانش بنیان ایرانی در ونزوئلا فراهم خواهد شد.

همچنین، «رضا نوشادی» مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران، در دیدار با «خوان سانتانا» معاون شرکت نفت ونزوئلا در امور گاز بر ضرورت عملیات سازی موارد مورد توافق در مذاکرات پیشین تاکید کرد. معاون شرکت نفت ونزوئلا در امور گاز گفت: ونزوئلا علاقه‌مند است در پروژه‌های تولید ال‌ان‌جی، مایع‌سازی گاز، احداث تاسیسات تقویت فشار گاز، پالایشگاه‌های گازی و اجرای خط لوله از تجربیات ایران استفاده کند. شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران به نمایندگی از شرکت ملی گاز ایران، اخیرا تفاهم‌نامه همکاری‌های مشترک با وزارت انرژی و معادن ونزوئلا منعقد کرده است.

این نمایشگاه چهار روزه درحالی به پایان رسید که معاون بخش علم، فناوری، آموزش و سلامت ریاست جمهوری ونزوئلا از امضای ۶۰ تفاهم‌نامه میان دو کشور در راستای تحکیم و توسعه روابط خبر داد. این مقام ونزوئلایی، اوایل شهریور ماه نیز با اعلام راهی شدن نخستین گروه از متخصصان ونزوئلایی حوزه سلول‌های بنیادی به تهران، از گسترش همکاری‌های علمی این کشور آمریکای جنوبی با ایران در جهت دستیابی به «اتحاد بزرگ علمی- فناوری-صنعتی» خبر داد.

نتیجه

دولت سیزدهم، چنان که تقویت روابط با جنوب و شرق را در اولویت قرار داده، بر افزایش سطح همکاری‌ها با ونزوئلا بر اساس ظرفیت‌های متنوع موجود این کشور آمریکای لاتین متمرکز شده است. به این ترتیب، دولت فعلی به صورت جدی در نظر دارد تا به پشتوانه «دوست روزهای سختِ ونزوئلا» بودن، روابط با کاراکاس را به سرعت و در راستای تولید ثروت گسترش دهد.

امضای نقشه راه با ونزوئلا، با سیاست خارجی دولت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، به ویژه در مواجهه با تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه دولت آمریکا مطابقت دارد. هر دو کشور ونزوئلا و ایران، با گذشت سال ها از اقدامات غیرانسانی آمریکا نشان داده‌اند که ضمن دفاع از حاکمیت، آزادی و استقلال کشور خود در برابر خواسته‌های نامشروع واشنگتن سر خم نخواهند کرد.

دیدارهای متداول مقام‌های دو کشور و خبرها از همکاری‌های متنوع تهران- کاراکاس در این بیش از یکسال ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی موید این واقعیت است که روابط دیپلماتیک ایران و ونزوئلا احتمالا تشدید خواهد شد و بر اساس نقشه راه همکاری ۲۰ ساله، دو کشور به دنبال گسترش بیشتر روابط دوجانبه در بخش‌های مختلف خواهند بود.

ایران و ونزوئلا دو کشور نفتی تحت تحریم آمریکا که از قضا هر دو عضو اوپک هستند، می‌توانند همکاری موثری برای بی‌اثر کردن تحریم داشته باشند. دولت سیزدهم، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را از تکیه صرف به غرب به تعامل با کشورهای همسو سوق داده و نقشه راه همکاری‌های بلندمدت، با امضای سند جامع همکاری‌ ۲۰ ساله به اوج خود رسید.

تعیین بازه ۲۰ ساله برای برقراری مناسبات و مراوده‌های میان تهران- کاراکاس، فراتر از اینکه در دو کشور چه دولتی روی کار باشد، نشان از درک عمیق مقام‌های دو کشور از اهمیت استراتژیک این روابط دارد. اقدامات عمل‌گرایانه تهران- کاراکاس در تقویت روابط اقتصادی، تجاری، علمی و فناورانه به موازات روابط ایدئولوژیک‌محور از عزم جدی دو کشور برای هم‌افزایی ظرفیت‌ها خبر می‌دهد.

اعلام مادورو مبنی بر اینکه «ایران و ونزوئلا در حال حاضر در حال ایجاد نقشه همکاری و ایجاد برنامه‌ها و استراتژی‌ها برای ۲۰ سال آینده هستند»، بر اهمیت روابط دوجانبه هم در زمان حاضر و هم در آینده به عنوان سیاستی بلندمدت دلالت دارد. به این ترتیب، مناسبات ایران و ونزوئلا چنان که دولت سیزدهم در پیش گرفته است، می‌بایست در حوزه اقتصادی آنچنان قوی باشد که با تغییرات سیاسی دستخوش تغییر نشود.