واکنش شتاب زده مقتدی صدر به استعفای فقهی آیت الله حائری/گذر از مرجعیت

به گزارش نگاه نو، آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری، مرجع تقلید شیعیان عراق دوشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل ناتوانی جسمی و بیماری از مرجعیت تقلید شیعیان انصراف می‌دهد.

آیت الله حائری از شاگردان سید محمدباقر صدر بودند. پس از شهادت سید محمد باقر صدر و سید محمد صدر، گروهی از مردم عراق به خصوص حامیان خاندان صدر وی را به‌عنوان مرجع دینی و سیاسی خود برگزیدند.

 ایشان که به عنوان مرجع تقلید بسیاری از حامیان جریان صدر و شخص مقتدی صدر شناخته می‌شود، با کناره‌گیری خود، به طور غیر مستقیم مقتدی صدر را خطاب قرار داد و از تفرقه‌افکنی میان مردم عراق به نام شهیدین صدر به شدت انتقاد کرد. ایشان در بیانیه‌ای ضمن اعلام تصمیم خود و اینکه نمایندگان ایشان دیگر حق دریافت وجوه شرعی را ندارند، مقلدان خود و شیعیان را به تبعیت و اطاعت از آیت‌الله العظمی خامنه‌ای دعوت کرد و ایشان را شایسته‌ترین فرد برای رهبری امت اسلام دانستند.

در این بیانیه همچنین آمده است: بر فرزندان دو شهید صدر (محمد باقر و محمد صادق) لازم است که بدانند که دوستی آن دو شهید اگر با ایمان به روش آن دو در عمل صالح و با پیروی واقعی از اهداف آن دو همراه نباشد، کفایت نخواهد کرد و بدانند که صرف ادعا یا نسبت خویشاوندی به آن دو شهید کفایت نمی‌کند و هر کس تلاش کند به نام آن دو شهید بین فرزندان امت و مذهب تفرقه بیندازد یا به نام آن دو رهبری را بر عهده گیرد در حالی که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط قید شده در رهبری شرعی است، در واقع صدری نخواهد بود، هرچند چنین ادعایی کند یا نسبتی داشته باشد.

این عالم گرانقدر همچنین در بیانیه خود ادامه حضور اشغالگران آمریکایی در خاک عراق را از بزرگترین حرام‌‌ها نزد خداوند دانست.
آیت‌الله حائری از اقدامات مقتدی صدر در ماهها و هفته‌های اخیر انتقاد کرده بوند.

در روزهای اخیر نیز سید «رشید الحسینی» از روحانیون نزدیک به مرجع عالیقدر شیعیان در نجف اشرف، در پاسخ به سوالی از جانب مردم، به این‌ موضوع که حامیان جریان صدر، اعتراضات و تظاهرات‌های اخیر علیه پارلمان و دستگاه قضایی کشور را «انقلاب» علیه فساد توصیف می‌کنند، واکنش نشان داد و گفت: «هر اقدام انقلابی باید با هدایت امام معصوم (ع) در زمان ظهور یا مرجع عالیقدر در زمان غیبت، صورت گیرد. ما باید مشروعیت خود را از مرجعیت بگیریم…» این سخنان وی با حمله شدید حامیان مقتدی صدر در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد.

 در پی بیانیه مهم آیت‌الله سید کاظم حائری، سید مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق، دوشنبه، اعلام کرد که هیچ زمانی ادعای رهبری و مرجعیت نداشته است و برای همیشه از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری می‌کند و همچنین از بستن تمامی دفاتر و نهادهای وابسته به جریان صدر خبر داد.

جریان صدر عراق از بیش از یک ماه گذشته به دلیل اختلافات سیاسی، طرفدارانش را به تظاهرات وا داشته و آنها با اشغال ساختمان پارلمان روند سیاسی کشور را تعطیل و تشکیل دولت جدید را به تاخیر انداخته‌‌اند.

همزمان حامیان صدر در محوطه شورای عالی قضایی عراق به عنوان مهم‌ترین نهاد قضایی این کشور نیز تحصن کردند و موجب تعطیلی نهادهای قضایی در عراق شده‌اند. همچنین مقتدی صدر ۱۲ مرداد ۱۴۰۱ هم در سخنانی خواهان انحلال پارلمان عراق و انتخابات زودهنگام شد و گفت: پس از انحلال پارلمان و با فرایند دموکراسی و انتخابات زودهنگام، جایی برای چهره‌های قدیمی نخواهد بود.

صدر در بیانه اش ادعا کرده است که اعلام کناره‌گیری آیت‌الله حائری و بیانیه او به اراده خود وی نبوده است. بند مهم بیانیه این بخش است که به نوعی گذر از آیت الله حائری و همه مراجعی است که تاییدش نمی کنند.

این پنجمین کناره گیری مقتدی صدر است ولی به نظر می رسد که به چند دلیل مهمترین آن باشد؛

 به نظر میرسد مقتدی صدر آینده دینی، مرجع شدن و رهبر دینی مردم عراقی را که برای خود متصور بود، با کناره-گیری آیت الله حائری کاملا در خطر دید و در فراری رو به جلو در بیانیه خود ضمن گذر از آیت الله حائری به نجف به عنوان پایگاه اصلی مرجعیت اذعان می کند.

 زمان کمی از انصراف نمایندگان جریان صدر از پارلمان گذشته است و بحران کنونی، ابهام در رهبری دینی مقتدی صدر را غافل گیر کرده است. بنابراین این کناره گیری واکنش سریع و کمی حساب نشده به بیانیه عزلت آیت الله حائری است.

بنابر تجربه و ارزیابی تصمیمات مقتدی صدر این جریان به دنبال همزمانی بحران سازی در عرصه سیاست و حوزه رهبری دینی نبوده است.

 بنابر بیانیه آیت الله حائری در حال حاضر هرگونه پرداخت وجوه شرعی به جریان صدر نامشروع و حرام تلقی می شود. حذف این وجوهات به معنای بی پشتوانه شدن جریان صدر از اقتصاد مردمی و علنی شدن وابستگی های اقتصادی به ساختار حکومت است. در حالی که مقتدی صدر هر گونه غیر مردمی بودن خود و حامیانش را رد کرده است.

جریان معترض به سیاست های کنونی عراق و تحت لوای صدری ها با خبر کنار رفتن مقتدی صدر از سیاست خشمگین خواهند شد. مبنای این خشم باور به هدر رفتن خون کشته شدگان اکتبر ۲۰۱۹، پشت کردن به مردم عراق و تسلیم شدن در برابر سیاست هم پیمانان ایران در عراق است.

کناره گیری آیت الله حائری یک استعفای فقهی-سیاسی است که نمونه های تاریخی نزدیک به معاصر شبیه آن وجود ندارد. این کناره گیری از آن جهت فقهی-سیاسی  خوانده می شود که متن بیانیه ایشان اشارات مستقیم به فتنه گری ها، اشغال و وحدت شکنی ها دارد.

 با توجه به جایگاه اجتماعی و محبوبیت مردمی مقتدی صدر، همزمانی بحران در عرصه سیاست و رهبری دینی به کاهش محبوبیت این جریان و ریزش منجر خواهد شد.

نکاتی که باید به آن ها توجه کرد:

بنابر تجربه، جریان صدر از هر حربه ای برای رسیدن به مقصود و اهداف خود استفاده می کند. اگر با گروگان گرفتن زیارت اربعین به اهداف خود برسد ابایی از به کار بردن این روش ندارد.

 مردم عراق آسیب دیدگان اصلی آشوب ها و ناآرامی هستند و سالهاست قربانی نا آرامی ها و بی کفایتی ها و فساد جریان های مختلف بوده اند.

با توجه به آمادگی میلیون ها ایرانی برای حضور در عراق بهترین راهکار ارجاع دادن به تجربه اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹  است که در آن تاریخ موقتا اعتراضات تعطیل شد و مسیرها برای زیارت اربعین بازگشایی شد.

راهبرد اصلی و رمز قدرت مقتدی صدر با توجه به توان بسیج مردمی که دارد، کشاندن مردم به خیابان هاست و در این راهبرد بسیار موفق است. این ابزار همیشه هم مسالمت آمیز نبوده و بنابر تجربه ها و تاریخ به خشونت انجامیده و بر خلاف توییت های صدر مبنی بر حفظ آرامش، ابایی از ارعاب و حذف فیزیکی مخالفان خود ندارد و در نهایت به دنبال اقتدار تام تمام به عنوان بیت شیعی است.