نگاه ایران به مذاکرات، موازنه مرحله‌ای است/ هزینه مقاومت کمتر از سازش است

وی با اشاره به وضعیت مذاکرات هسته ای گفت: مذاکرت اعاده ورود آمریکا به برجام یکی از اصلی ترین موضوعات منطقه‌ای و بین المللی است.

وی افزود: زمانی که ترامپ از برجام خارج شد با این هدف تصمیم گیری کرد که ایران را وادار به عقب نشینی کند و امتیازات بیشتری را در ارتباط با قابلیت اصلی ایران به دست آورد.

این تحلیلگر ارشد منطقه گفت که ایران دو گزینه داشت، گزینه اول مماشات و پذیرش نسبی سیاست اجبار و فشار آمریکا بود.
گزینه دوم بر اساس این اصل که هزینه های مقاومت، در نهایت کمتر از هزینه های سازش است از ساز و کار مقاومت بهره گرفت.

دکتر متقی ادامه داد: مقاومت، زمینه این تفکر را ایجاد کرد که تهدید، جدی و دائمی است و در برابر تهدید کاری که می توان انجام داد،میل به قابلیت و قدرت حالت بازدارنده است.

وی ادامه داد: بنابراین مقاومت و بازدارندگی یکی از شاخص های محوری سیاست ایران برای تداوم همکاری با گروه ۴ بعلاوه یک است. ایران این موضوع را مطرح کرد که برجام نشان داد که این پیمان شکننده است و باید شکنندگی یک پیمان را ترمیم کرد تا بتوانیم به این پیمان احترام بگذاریم. به همین دلیل نگاه ایرانی نگاه موازنه مرحله ای است.

موازنه مرحله‌ای یعنی اینکه قدرت خودمان را تا اندازه‌ای گسترش و افزایش دهیم که امکان اقدامات پر مخاطره آمیز و ریسک پذیر را از آمریکا بگیریم و به همین دلیل مذاکرات طولانی شده است.

رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: امروز مشکلی به نام تحریمهای فرا برجامی وجود دارد که ما معتقدیم اگر تمایل و نیتی برای برداشتن تحریم ها وجود دارد، باید تحریم های فرا برجامی نیز برداشته شود و کارکرد خودش را از دست بدهد.
بنا بر این موضوع که باید امروز به آن توجه کنیم تحریم‌های فرا برجامی است و این یکی از بحث‌های مهم جدی مذاکرات وین و مذاکرات دوحه است.

استاد دانشگاه تهران در توضیح انتقال محل مذاکرات از وین به دوحه افزود: واقعیت این است که مذاکرات دوحه بر اساس موافقت ایران، تمایل اروپایی ها، آمریکا و نقش‌آفرینی قطر انجام شد. قطر نقش تسهیلگر را داشت و اتحادیه اروپا بویژه جوزف بورل نقش میانجی را بر عهده داشت.

دکتر متقی تاکید کرد: در چنین فضایی ما وارد مذاکرات شدیم. خیلی ها بر این باورند که مذاکرات شکست خورده است، من معتقدم اساسا مذاکرات قرار نبود که به نتیجه خاصی برسد.

مذاکرات قطر برای این بود که فضای ارتباطی ایران با اتحادیه اروپا و بازیگران ۴ بعلاوه یک را که در وضعیت فریز شدن قرارداشت، بازتولید کند. بنابراین مساله اصلی این است که این مذاکرات شکل گرفت و در آینده نزدیک دور دوم مذاکرات قطر هم برگزار خواهد شد.

این مذاکرات یک تلاشی برای اعاده مذاکرات وین بوده چرا که اروپا احساس می کند تا دو ماه دیگه در فضای سرما قرار می گیرد و این موضوع اصلی مطرح می شود که انرژی اروپا باید از کجا تامین شود که بخشی از کشورهای عربی خلیج فارس تامین می شود و در این شرایط استفاده از انرژی ایران و ورود آن به بازار جهانی ضرورت پیدا می کند.

این تحلیلگر ارشد منطقه گفت: در چنین شرایطی ایران نقش مهمی در بازار انرژی و اقتصاد جهانی و تقسیم بین المللی کار و سرمایه دارد. دکتر متقی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست ایران این دوماه را منتظر بماند تا بتواند امتیازات بیشتری بگیرد افزود: تلاش برای اینکه ما امتیاز بیشتری از مذاکرات به دست آوریم یک موضوع پسندیده برای منافع ملی کشور است اما چه تضمینی هست که ظرفیت ایران از سوی کشورهای دیگر تکمیل نشود.

ما امروز ظرفیت چندانی برای افزایش ظرفیت نداریم، حداکثر۲ میلیون و سیصد هزار بشکه ااست. این امکان هست که عربستان و کویت و هرکدام از اینها مازادی را در فضای فعلی تولید و بازار را اشباع کنند.

از سویی ظرفیت قدرتهای بزرگ بیشتر از ما است چرا که آنها تورم بالایی ندارند و از قدرت کنش پیشدستانه برخوردارند. بنابراین باید ما از ساز و کارهای بازدارنده بهره ببریم.

این استاد دانشگاه درباره تلاش آمریکایی ها برای فرسایشی کردن روند مذاکرات گفت که بطور کلی دیپلماسی آمریکا در برخورد با ایران، کره شمالی و بسیاری از کشورهای انقلابی یک دیپلماسی فرسایشی است و من کاملا موافقم.

آمریکایی ها یک فضای روانی و اجتماعی ایجاد می کنند و با طرح یک توافق نسبی یکسری مطالباتی را در فضای ذهنی جامعه ایران ایجاد می کنند. با این هدف که اولا زمامداران را خسته کنند و از مطالبات حداکثری جدا کنند و فشار جامعه ایران را علیه دولت ایران بسیج کنند نه علیه آمریکا.

دکتر متقی درباره سفر جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا به منطقه گفت که نگاه بایدن درباره منطقه سیاست موازنه فراساحلی است، بعبارتی بایدن پشت صحنه می ایستد و در وضعیت مواجهه قرار نمی گیرد و معتقد است که خود کشورهای منطقه ای باید مشکلات خود را با جنگ نیابتی و کنش امنیتی و تخریب حل کنند.

بایدن به دنبال مواجهه با ایران یا پذیرش ایران نیست. می خواهد یک موازنه دهنده باشد. کاری که بایدن کرد این بود که اسرائیل را وارد عرصه سنتکام کرد که این فضا نشان می دهد الگوی رفتاری باید الگوی رفتاری راهبردی اسرائیل محور است.

سفر بایدن به منطقه بخشی از ساز و کارهای محدود سازی قدرت ایران در محیط منطقه ای و یک نوع سنگر بندی است اما شلیکی که انجام می شود نظامی نیست، بلکه یک شلیک دیپلماسی، رسانه ای و سیاسی است.

سیاست بایدن در قبال ایران سیاست اعمال فشار یا دیپلماسی اجبار است. نکته دیگر اینکه آمریکا از متحدان خود حمایت می کند و نکته سوم اینکه متحدان آمریکا بدانند که این کشور سیاست محدود سازی ایران را ادامه می دهد. بیان این نکته که ایران منزوی است و ما سیاست فشار را ادامه می دهیم بخشی از سیاست های آمریکا است.