انتخابات ترکیه؛ غرب به دنبال بازپس گیری آنکارا

به گزارش نگاه نو، المیادین در این گزارش تحلیلی نوشت: نیاز غرب به اتحاد سیاسی با ترکیه در مناطق مهم جهان، تلاش برای استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی آن به جای چین و همچنین دورکردن آنکارا از محور مسکو-تهران مهم‌ترین دلایل غرب برای تغییر دولت در این کشور هستند.

چرا انتخابات ترکیه در داخل و خارج این کشور اهمیت دارد؟

در واقع انتخابات ریاست جمهوری ترکیه از نظر داخلی و خارجی تعیین‌کننده تلقی می‌شود و این به دلایل متعددی برمی‌گردد که به طور خلاصه می‌توان به شرح زیر به آن‌ها اشاره کرد:

اول: این انتخابات آزمون مهمی برای «رجب طیب اردوغان» است، کسی که بیش از دو دهه در قدرت بوده است؛ زیرا او توانسته است حکومت خود را عمدتاً از طریق ترکیبی از تاکتیک‌ها حفظ کند. تاکتیک‌هایی که طیف وسیعی از چنگ آهنین او بر قدرت و حمایت مردمی از او را شامل می شود، اگرچه محبوبیت او اخیراً رو به کاهش بوده است. بر اساس گزارش وب سایت ترکیه‌ای تی وی پی ورلد، نظرسنجی‌های اخیر نشان داد که «کمال قلیچداراوغلو»، نامزد ائتلاف مخالف، با کسب ۴۹.۳ آراء از ۴۳.۷ درصد از اردوغان پیشی گرفته است.

دوم: نتایج این انتخابات پیامدهای عمده‌ای بر منافع قدرت‌های بزرگ از جمله غرب و روسیه در منطقه از جمله در مسائل انرژی و امنیت خواهد داشت.

سوم: این انتخابات قطعا بر روابط ترکیه با آمریکا و اتحادیه اروپا تاثیر خواهد گذاشت. در حالی که اردوغان گاهی اوقات با متحدان غربی ترکیه در تضاد بوده است، اما ثابت کرده که یک شریک ارزشمند است؛ نه تنها در مسائل امنیتی منطقه، مانند ارائه پهپاد به اوکراین و بستن تنگه‌های ترکیه، بلکه تا حدودی در مدیریت بحران‌های گسترده‌تر، مانند بحران مهاجران در اروپا (۲۰۱۶-۲۰۱۷) و قرارداد اخیر غلات اوکراین، موفق بوده است.

چهارم: غرب خط بازگشت به سوی اردوغان را در صورت پیروزی او حفظ می‌کند، در حالی که تمایل آشکار خود را به مخالفان ترکیه، که امید زیادی به جانشین‌شدنشان برای اردوغان دارد را، مخفی نمی‌کند. مخالفان اگر در انتخابات پیروز شوند، قادر به معکوس کردن مسیر اقتصادی و ژئوپلیتیکی ترکیه به سمت صف اروپایی و آتلانتیک خواهند بود؛ وضعیتی که مشابه مرحله قبل از اردوغان بود. آن زمان هم آنکارا رویکرد سیاسی مبتنی بر چانه‌زنی و باج‌خواهی را دنبال می‌کرد و گاهی هم با روی آوردن به مسکو، پکن و تهران علیه متحدان غربی و آمریکایی خود شورش می‌کرد. توسعه همکاری بزرگ ترکیه با این کشورها، به دلیل نیات رئیس جمهور ترکیه و رفتارهای مغایر با سیاست های آن‌ها، باعث بیگانگی آنکارا هم با بروکسل و هم با واشنگتن شد.

آیا واقعا غرب پیروزی مخالفان را ترجیح می‌دهد؟

غرب بر این باور است که ترکیه در صورت احیای اقتصادی، می‌تواند به سادگی به شریک مهمی برای آن تبدیل شود؛ به ویژه که به گفته کارشناسان، غرب به دنبال بازگرداندن وابستگی خود به چین و تنوع بخشیدن به زنجیره تامین خود است. این به نوبه خود ما را به این نتیجه می‌رساند که هم اروپا و هم ایالات متحده علاقه‌مند هستند که ترکیه رویکردش را تغییر دهد. علاوه بر این، آنکارا در گذشته از اروپا سود برده و هنوز هم می‌برد. این امر با توافق تجارت آزاد در سال ۱۹۹۵ با اتحادیه اروپا نشان داده شد که منجر به هماهنگی چارچوب نظارتی ترکیه تا حدی با قوانین اروپایی شد.

بیش از آن، ترکیه به عنوان یک اقتصاد بزرگ و یک قدرت منطقه‌ای در مجاورت اروپا دیده می‌شد. این کشور دارای پایگاه تولید صنعتی گسترده، فضای تجاری توسعه یافته و نیروی کار توانمند و تحصیلکرده است. علاوه بر این، ترکیه یک صادرکننده کالاهای کشاورزی و همچنین کشور پیشرفته‌ای در انرژی‌های تجدیدپذیر بود و اخیراً شروع به تولید خودروی برقی خود کرده است.

به همین منظور، مجله اقتصادی-سیاسی «اکونومیست» در سال ۲۰۱۰ نوشت: «ترکیه چیزهایی مانند مبلمان، ماشین، سیمان (بزرگترین صادرکننده جهان)، کفش، تلویزیون و پخش‌کننده دی‌وی‌دی می‌سازد. به یک معنا، می‌توانیم آن را «چین اروپایی» بنامیم.

اما صبر کنید، این آرزویی بود [یعنی عنوان چین اروپایی] که برآورده نشد. ترکیه زمانی شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان بود و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ به دوازدهمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شود. اما امروز در همه شاخص‌ها نسبت به یک دهه قبل از درآمد سرانه به اندازه اقتصاد این کشور کاسته شده است. ترکیه در سال‌های اخیر به جای تبدیل شدن به چین اروپا، بیشتر و بیشتر شبیه آرژانتین اروپا شده است.

دلیل آن هم سیاست‌های اردوغان است که برای تحکیم قدرت خود تلاش کرد تا نهادهای مستقل را منحل کند و مردانی را که از او حمایت می‌کنند در تمام مراکز سازمانی کشور قرار دهد. مهم‌تر از همه، اتکای بیش از حد آن به هزینه‌های کلان دولت برای حفظ اقتصاد است. بنابراین، ترکیب این عوامل در طول زمان منجر به فرار عظیم مغزها، از دست دادن اعتماد سرمایه گذاران و تورم شدید شد.

غرب برای بازگرداندن آنکارا به آغوش خود، به مخالفان متکی است

ترجیح غرب برای پیروزی اپوزیسیون ترکیه به این موضوع مربوط می‌شود که علی‌رغم کار دشوار اقتصادی، فرصتی برای بازگشت مجدد آنکارا به سوی غرب است. باید اذعان کرد که ترکیه پس از انتخابات با طوفان‌های شدید اقتصادی مواجه خواهد شد. در نشست ماه گذشته صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در واشنگتن صحبت‌های زیادی در مورد تغییر احتمالی دولت مطرح شد. در این باره، یکی از نمایندگان صندوق‌های تامین بین‌المللی پول، نتیجه بررسی‌ها را اینگونه خلاصه کرد: «اگر اردوغان برود، ترکیه بزرگترین معامله سال خواهد بود».

بر این اساس، اقتصاددانان غربی فاش می‌کنند که کمک و پول کلان تنها در کوتاه‌مدت به آنکارا کمک می‌کند؛ با این حال، در نهایت، دولت قلیچداراوغلو نیاز به بازسازی عمیق اقتصاد ترکیه دارد. اقتصاددانان وابسته به اتحاد قلیچداراوغلو، مانند وزیر دارایی سابق «علی باباجان» نیز متوجه شده‌اند که برای دستیابی به ثبات در بازارها، ترکیه باید روند «اردوغان‌ها» را معکوس کرده و به حکومت اقتصادی قابل پیش‌بینی و مبتنی بر قوانین پایبند باشد.

ناظران اقتصادی از اینجا و برای رسیدن به این هدف، چشم‌انداز بلندمدت اقتصادی باید مبتنی بر صنعتی شدن را راهکار رشد اقتصاد ترکیه معرفی می‌کنند. از آن‌جایی که اقتصادهای ایالات متحده و اروپا به دنبال «ریسک زدایی» از اتکای بیش از حدشان به چین هستند، مشاوران قلیچداراوغلو در اینجا فرصتی را برای ترکیه احساس می‌کنند تا کاری را که چین برای چندین دهه انجام می‌دهد، انجام دهد؛ کاری شامل: حمایت از نوآوری و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های آینده و سازماندهی مجدد پایگاه صنعتی آن برای همسویی با نیازهای بازارهای غربی.

بر این اساس، برخی صداهای حمایتی آمریکایی و اروپایی [از سیاستمداران گرفته تا کارشناسان] خواستار احیای مذاکرات الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا شده‌اند؛ اتحادیه‌ای که همواره عضویت ترکیه را رد کرده است. اگرچه، بنا به اعتراف خود اروپایی‌ها، به طور منظم اصلاحات اقتصادی و سیاسی را اجرا می‌کند؛ بر همین اساس است که دولت آنکارا توافقنامه تجارت آزاد قدیمی بین ترکیه و اتحادیه اروپا را مداوم به‌روز می‌کند.