تعامل ایران و چین؛ کلید امنیت غرب آسیا و خلیج فارس

به گزارش نگاه نو به نقل از این پایگاه تحلیلی-خبری، روسیه ، ایران و چین همگی نقش کلیدی در شکل دادن به این تغییرات بنیادی را دارند که می تواند مداخلات انگلیس و آمریکا را در منطقه با چالش روبرو کند.

اگرچه روسیه، ایران و چین اغلب به زعم غرب با عناوینی مانند رقبای یکدیگر خوانده می شوند، اما این سه کشور معمولا به عنوان کارگزاران اصلی طراحی استراتژی های خروج از بسیاری از بحران هایی به شمار می آیند که توسط کشورهای غرب در منطقه غرب آسیا ظاهر شده اند.

بر اساس این گزارش، روسیه و ایران معمولا در منطقه غرب آسیا نقش های نظامی و امنیتی قابل توجهی ایفا کرده اند. این در حالی است که چین کوشیده است با توسعه رشد اقتصادی خود از نظر اقتصادی در پیشبرد تغییر الگوی منطقه ای نقش ایفا کند.

این تغییرات بیشتر در کشورهای ساحلی حاشیه خلیج فارس نمود پیدا خواهد کرد، منطقه ای که غرب از اوایل قرن گذشته کوشیده است نفوذ انحصاری خود را در آن توسعه و افزایش دهد و از مسیرهای راهبردی آبی و همچنین ذخایر نفت و گاز بهره برداری کند.

نگاهی به تحولات اخیر نشان می دهد در حال حاضر روسیه، ایران و چین از نگرانی های امنیتی مشترکی در خصوص افزایش تنش و درگیری هایی دارند که غرب عمدتا در آنها دست دارد.

از جمله این نگرانی های امنیتی می توان به تحرکات برخی گروه های جدایی طلب، نگرانی های امنیتی و اقتصادی مانند کنترل نقاط حساس مسیرهای دریایی از جمله تنگه مالاکا، هرمز و باب المندب اشاره کرد که می تواند از این آبراه های حیاتی در قطع منابع انرژی و تجارت بین چین و منطقه خلیج فارس استفاده کرد. از این رو، با هدف مقابله با این تهدیدها، روسیه ، ایران و چین تاکنون رزمایش های منظمی توسط نیروی دریایی این سه کشور انجام داده اند.

نگاهی به رویکر چین در منطقه غرب آسیا نشان می دهد این کشور کوشیده است به عنوان یک “کارگزار صادق” در این مبارزه وارد شود.

سیاست چین در غرب آسیا-ریشه در ابتکار کمربند-راه دارد که در نخستین ماه ۲۰۱۶ میلادی شکل گرفت یعنی زمانی که رئیس جمهوری چین به کشورهایی مانند مصر، عربستان و ایران سفر کرد.

در واقع ابتکار «کمربند-راه» که ایران در قلب آن قرار دارد، طرحی در حال اجرا از یک دهه قبل توسط چین و بزرگترین برنامه زیرساختی در تاریخ جهان شناخته می‌شود که چهار قاره را پیوند می‌دهد.

سفر شی به ریاض در حالی صورت گرفت روابط ایران و عربستان، در سال های اخیر با تنش هایی همراه بود و حتی به قطع روابط دیپلماتیک انجامید.

با این حال ، روابط اقتصادی و دوستانه چین با هر دو کشور، پکن را قادر ساخت تا بتواند نقش میانجیگرانه را میان آنها ایجاد کند و این مساله در نهایت به انعقاد توافق های استراتژیک جامع انجامید.

رئیس جمهور چین ۲۱ آوریل سال گذشته میلادی (۱ اردیبهشت ۱۴۰۱) «ابتکار امنیت جهانی» را به منظور ساخت یک جامعه امنیت جهانی با یک سرنوشت مشترک برای بشریت را مطرح ساخت. ۱۰ ماه بعد پکن «سند مفهومی ابتکار امنیت جهانی» را به منظور تبیین مفصل این ابتکار منتشر کرد.

موضع جدید چین مبنی بر اینکه “مردم خاورمیانه [غرب آسیا] صاحب اصلی سرنوشت خود هستند” و “آنها کسانی هستند که باید در امور امنیتی منطقه رهبری کنند” برای اولین بار توسط شورای دولتی چین و وانگ یی وزیر خارجه چین در دومین انجمن امنیتی خاورمیانه که توسط موسسه مطالعات بین المللی چین در پکن در سپتامبر ۲۰۲۲ برگزار شد، اعلام شد.

این موضع پکن مجددا در دسامبر توسط رئیس جمهور شی در سخنرانی خود در اجلاس چین و عرب در ریاض تکرار شد.

بر اساس این گزارش، چین برخلاف ایالات متحده و اتحادیه اروپا، سیاست های دیپلماتیک و اقتصادی را برای همه مناطق در غرب آسیا به کار می گیرد و به طور استثنایی در موقعیت خوبی قرار دارد تا به عنوان یک کارگزار منطقه ای صادق عمل کند.

برای چین که بیش از دو سوم نیازهای نفت خام خود را از خارج وارد می کند ، دسترسی بدون محدودیت به خلیج فارس غنی از انرژی نشان دهنده یک منافع امنیتی بزرگ است و سفر شی به عربستان دقیقا شاهدی بر این ادعاست.

در پایان این گزارش آمده است با آغاز جنگ اوکراین، منطقه شاهد بروز ابتکارات مختلف دیپلماتیک و امنیتی از سوی روسیه، ایران و چین بود.

بر اساس این گزارش، وقوع جنگ در اوکراین به نوعی سبب بروز تغییرات شگرفی در روابط بین الملل شد و آسیب پذیری قدرت تک قطبی غرب را بیش از پیش آشکار ساخت.

در حال حاضر ایالات متحده اعتماد متحدان قدیمی خود را در منطقه از دست داده است و نفوذ این کشور به ویژه در غرب آسیا به سرعت در حال افول است. از دیگر سو، به سبب آسیب پذیر بودن دلار، این اسکناس سبز بیش از هر زمان دیگر آماج حملات گسترده در جهان قرار گرفته است.

از سوی دیگر نیز ، در حالی که غرب آسیا و بقیه جهان همچنان با طیف وسیعی از چالش های پیچیده از جمله درگیری های مداوم و بی ثباتی اقتصادی روبرو هستند، ظهور بازیگران جدید و ابتکارات صلح آمیز راهی سریع و ضروری برای ثبات منطقه ای ارائه می دهد.