پیامدهای منطقه ای توافق ایران و عربستان به روایت سی‌ان‌ان

به گزارش نگاه نو، شبکه خبری سی ان ان آمریکا در تحلیلی درباره توافق میان ایران و عربستان نوشت: برقراری روابط میان دو کشور زمانی اتفاق می‌افتد که ایران به‌طور فزاینده‌ای خود را در صحنه جهانی منزوی می‌بیند و عربستان سعودی به جای تقابل، مسیر سیاست خارجی خود را به نفع دیپلماسی تغییر داده است. در سال های اخیر، عربستان سعودی و امارات با تمرکز بر توسعه اقتصادی به سمت کاهش تنش ها با اکثر رقیبان منطقه‌ای خود حرکت کرده اند.

در بخش هایی از تحلیل شبکه خبری سی ان ان ضمن تکرار برخی ادعاها در راستای هراس از نفوذ منطقه ای جمهوری اسلامی ایران، آمده است:

ریاض از سیاست خارجی خصمانه ای که محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور پس از به قدرت رسیدن پدرش ملک سلمان در سال ۲۰۱۵ اتخاذ کرده بود، عقب نشینی کرده است. این کشور با ترکیه آشتی کرد، دوباره با سوریه ارتباط برقرار کرد و از آتش بس در یمن حمایت کرد.

اما سخت‌ترین مساله و شاید مهم‌ترین مساله را برای آخر گذاشت. عربستان هفته گذشته با اعلام توافقی برای عادی سازی روابط با ایران جهان را شگفت زده کرد.

جنگ سرد ایران و عربستان تقریباً بر هر درگیری در منطقه تأثیر داشته است. بنابراین، پایان این جنگ سرد می تواند عواقب قوی در منطقه داشته باشد:

یمن

یمن یکی از کشورهایی بوده است که بیشترین آسیب را از اختلافات ریاض و تهران دیده است. این دو کشور از جناح های مخالف در جنگ داخلی یمن در سال ۲۰۱۴ حمایت کردند و در سال ۲۰۱۵، یک ائتلاف به رهبری عربستان سعودی برای مبارزه با انصار الله یا حوثی های مورد حمایت ایران که یمن را تسخیر کرده بودند، وارد عمل شد.

فراس مکساد، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن دی سی و یک استاد در دانشگاه جورج واشنگتن گفت که جنگ یمن احتمالاً از سوی هر دو کشور در اولویت بوده است.

حسین ایبیش، محقق ارشد مقیم در موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن دی سی، به سی ان ان گفت که ایران ممکن است از نفوذ خود بر حوثی ها ( انصارالله) برای دستیابی به راه حل پایان جنگ استفاده کند.

او گفت: «احتمال زیادی وجود دارد که تهران تعهد داده که متحدانش در یمن را برای پایان جنگ در یمن تحت فشار قرار دهد, اما ما هنوز نمی دانیم که چه تفاهماتی در پشت پرده وجود دارد.»

لبنان

لبنان از یک بحران مالی فلج کننده رنج می برد. عربستان که زمانی نزدیک‌ترین متحد این کشور بود، به دلیل نارضایتی از نفوذ حزب‌الله تحت حمایت ایران در این کشور، تا حد زیادی مسیر خود را از لبنان جدا کرد.

هم حزب الله و هم نجیب میقاتی، نخست وزیر موقت لبنان، توافق عربستان و ایران را ستودند و میقاتی آن را “فرصتی برای تنفس منطقه و نگاه به آینده” خواند.

با این حال، تحلیلگران می گویند که توافق ایران و عربستان بدان معنا نیست که روابط لبنان با ریاض به طور خودکار بهبود می یابد. فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز جمعه گفت که لبنان برای بهبود وضعیت لبنان به “دوستی مردم لبنان “نیاز دارد نه «نزدیک شدن ایران و عربستان.»

فراس مکساد گفت: «لبنان در اولویت سیاستگذاران در ریاض نیست.

عراق

عراق که میزبان چندین دور مذاکرات بین ایران و عربستان سعودی بود، به سرعت از این آشتی استقبال کرد. تحلیلگران می گویند که آشتی ایران و عربستان به نفع بغداد است زیرا این کشور از زمان سقوط رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰۳ به عرصه رقابت ایران و عربستان تبدیل شده بود.

احسان الشمری، استاد سیاست در دانشگاه بغداد و رئیس مرکز اندیشه سیاسی عراق، افزود: «ایران از عراق برای افزایش فشار بر عربستان سعودی در همه زمینه‌ها از جمله سیاسی، اقتصادی و به‌ویژه امنیتی استفاده کرده است».

او مدعی شد که به دلیل نفوذ زیاد ایران در عراق، بغداد فرصت برای بهبود روابط با عربستان و سرمایه گذاری های بالقوه بزرگ در این کشور را از دست داده است.

الشمری گفت که عربستان از ایران خواهد خواست که برخی از متحدان خود در عراق، به ویژه گروه های شبه نظامی که از نظر ریاض یک تهدید امنیتی هستند، کنترل کند.

وی با این حال ادعا کرد که ممکن است این تفسیر می تواند تنها یک رویا باشد زیرا ایران عراق را به عنوان یک کشور دست نشانده می بیند و متحدان تهران در پارلمان عراق می خواهند منافع خود را با تهران حفظ کنند.

اعلام توافق میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، در روز جمعه ۱۹ اسفند ماه ۱۴۰۱ برای از سرگیری روابط پس از هفت سال تنش، بازتاب گسترده ای در آمریکا به ویژه در میان مقامات و تحلیلگران آمریکایی داشته است.

جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط دو جانبه و آغاز به کار دوباره سفارتخانه‌های دو کشور توافق کردند. به‌دنبال سفر بهمن‌ ماه آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» به پکن، امیر دریابان «علی شمخانی» از روز دوشنبه ۱۵ اسفند با هدف پیگیری توافقات سفر رئیس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به‌منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات فیمابین تهران – ریاض با همتای سعودی خود در چین آغاز کرد.

در پایان این مذاکرات، بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «شمخانی» نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.

در متن این بیانیه‌ سه‌جانبه آمده است: در پاسخ به ابتکار شایسته جناب شی جین‌پینگ رئیس جمهوری خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، بر اساس اصل حسن هم‌جواری و با توجه به توافق ایشان با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفتگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه و با تأکید بر پای‌بندی دو کشور به اصول و اهداف منشور سازمان ملل متحد و منشور سازمان همکاری اسلامی و اصول و رویه‌های بین‌المللی، هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران به ریاست امیر دریابان علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی و پادشاهی عربستان سعودی به ریاست مساعد بن محمد العیبان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی از تاریخ ۱۵ تا ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ خورشیدی برابر با ۶ تا ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی در پکن با یکدیگر دیدار و گفت‌ؤگو کردند.

خبر توافق نهایی ایران و عربستان برای احیای روابط دوجانبه پس از ۷ سال قطع رابطه، روایت پشت پرده آن نشان‌دهنده تغییراتی بزرگ در مناسبات منطقه و رویدادهای جهانی است.