تداوم آشتی‌جویی آنکارا؛ نشست قریب‌الوقوع وزرای خارجه سوریه و ترکیه

به گزارش نگاه نو، روزنامه لبنانی «الاخبار» با انتشار گزارشی در این خصوص نوشت: «رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه هرگز از ابراز تمایل برای این گفت‌‌گو دست نمی‌کشد، اگرچه آن را به “زمان مناسب” منوط می‌کند. در این میان انتصاب بشار الجعفری به عنوان سفیر سوریه در مسکو احتمال ایجاد انگیزه مثبت جدیدی در این مسیر را نشان می‌دهد. اطلاعاتی که از روسیه به دست می‌آید و نیز اطلاعات درزیافته از ترکیه، بیانگر تداوم مذاکرات میان آنکارا و دمشق است و با وجود موانع و پیچیدگی‌های فراوان روی دادن یک اتفاق مثبت در این زمینه دیگر منتفی و بعید نیست».

نقش مورد انتظار الجعفری در عادی‌سازی روابط دمشق و آنکارا

بر اساس این گزارش، انتخاب بشار الجعفری، معاون وزیر خارجه سوریه و سفیر و نماینده سابق این کشور در سازمان ملل به عنوان سفیر سوریه در روسیه، برای محافل سیاسی و رسانه‌ای ناگهانی نبود. به ویژه که پیش از این انتصاب، اطلاعات متعددی وجود داشت که نشان می‌داد، الجعفری در چارچوب یک سری انتصابات جدید که شامل سفرای سوریه در چندین کشور از جمله برزیل، ونزوئلا، پاکستان و بحرین می‌شد، جانشین «ریاض حداد» می‌شود.

الاخبار در ادامه نوشت: اما همزمانی انتحاب این مرد که به زکاوت، شیوایی کلام و تجربه شهرت دارد، با ازسرگیری گفت‌وگوهای سوری – ترکیه تحت فشار روسی – ایرانی، نوعی ارتباط بین آن‌ها را فاش می‌کند. به ویژه که اخبار مکرری از مسکو درباره امکان حرکت به سمت گامی جدید در خط دمشق – آنکارا این بار در سطح وزرای خارجه منتشر شد. «میخائیل بوگدانوف» معاون وزیر خارجه و معاون رئیس‌جمهور روسیه در امور خاورمیانه و آفریقا نیز تایید کرد که «طرف روسی فعالانه در حال گفت‌وگو با شرکا در مورد پیشنهاد فراهم کردن بستری برای نشست وزرای خارجه سوریه و ترکیه است».

روزنامه لبنانی الاخبار با اشاره به موانع و پیچیدگی‌های عادی‌سازی روابط میان دمشق و آنکارا نوشت که در قبال این پیچیدگی‌ها، محافل سیاسی از نقش بزرگ و مهم مورد انتظار از الجعفری در مرحله آتی در سطوح مختلف به ویژه مذاکرات سوریه و ترکیه سخن می‌گویند.

ابراز تمایل علنی اردوغان برای دیدار با بشار اسد

این اظهارات تنها چند ساعت پیش از اظهارات «رجیب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه بود که در پراگ برای دیدار با همتای سوری خود ابراز تمایل کرده و گفت که در «زمانی مناسب» تمایل دارد که با بشار اسد دیدار کند.

اردوغان گفت: «تا اینجای کار چنین دیداری در دستور کار نیست. اما نمی‌توانم بگویم که دیدار با بشار اسد برای من غیرممکن است. وقتی که زمان مناسب فرا برسد می‌توانیم با رئیس‌جمهور سوریه هم دیدار کنیم».

خبرگزاری رویترز نوشت: هرگونه دیدار میان مقام‌های سوریه و ترکیه می‌تواند شکل جنگ یک دهه‌ای سوریه را تغییر دهد. حمایت ترکیه در باقی ماندن شورشی‌ها در آخرین قرارگاهشان در شمال شرق سوریه اثرگذار خواهد بود. این در حالی است که ارتش سوریه توانسته سایر بخش‌های این کشو را از گروه‌های افراطی و شورشی پاکسازی کند.

تمایل اردوغان برای دیدار با بشار اسد، پیش از به صورت علنی مطرح نشده بود. تنها در تیرماه سال جاری روزنامه حریت ترکیه نوشته بود که «رجب طیب اردوغان» در یک نشست غیرعلنی با اعضای حزب عدالت و توسعه برای دیدار با بشار اسد ابراز تمایل کرده بود.

«رویترز» نیز چندی پیش ادعا کرده بود که «هاکان فیدان» رئیس سازمان اطلاعات ترکیه و «علی مملوک» همتای سوری او طی چند هفته گذشته در دمشق با یکدیگر دیدار کرده‌اند.

یک منبع سوری در آن زمان در گفت‌و‌گو با رویترز مدعی شد: «نشست‌های اخیر از جمله سفیر فیدان به دمشق در پایان ماه آگوست به مدت دو روز به طول انجامیده است. در این نشست‌ها برای برگزاری جلساتی در سطوح بالاتر زمینه‌سازی شد».

یک منبع بلندپایه و یک منبع امنیتی در ترکیه نیز در گفت‌و‌گو با رویترز در این خصوص ادعا کردند که هاکان فیدان – یکی از افراد بسیار نزدیک به «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه و علی مملوک در نشست‌های پیشین «چگونگی دیدار وزیران خارجه دو کشور در پایان [مذاکرات] را» مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند.

این مقام ترکیه‌ای که اشاره‌ای به نام او نشد، افزود: «روسیه می‌خواهد سوریه و ترکیه مشکلات خود را پشت سر بگذارند و به توافقاتی دست پیدا کنند که به نفع هر دو طرف باشد. یکی از چالش‌های بزرگ تمایل ترکیه به سهیم کردن معارضان سوری در هر گونه گفت‌و‌گو با دمشق است».

انگیزه آنکارا از نزدیکی به دمشق

برخی از تحلیلگران، تمایل دولت ترکیه برای بهبود روابط با سوریه بعد از ۱۱ سال بحران‌آفرینی و حمایت از گروه‌های تروریستی را به انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در سال آتی میلادی ربط می‌دهند. این تحلیلگران می‌گویند آنکارا در تلاش است خودش را از سوریه خارج کند و موضوع آوارگان سوری را که موجب نارضایتی مردم ترکیه شده را حل و فصل کرده و آن‌ها را به کشورشان باز گرداند.

در این میان دولت سوریه نیز بارها اعلام کرده است که ترکیه در گام اول باید به اشغالگری خاک سوریه پایان داده و حمایت از گروهک‌های تروریستی را پایان دهد. دمشق تأکید دارد که «توافق آدانا» (۱۹۹۸) بهترین توافق برای حل و فصل موضوعات میان سوریه و ترکیه است.

گام‌های حساب شده دمشق و آنکارا پیش از ارتقای سطح مذاکرات

روزنامه لبنانی الاخبار، امروز نوشت: هنوز ویژگی‌های اولیه مذاکرات امنیتی بین آنکارا و دمشق و نیز این‌که تا چه حد می توان آن را به سطح دیپلماتیک رساند، مشخص نیست اما داده‌های موجود نشان می‌دهد که هر یک از طرفین در حال حاضر بر روی برداشتن گام های حساب شده کار می‌کنند.

تا جایی که دولت سوریه اخیرا یک مرکز ویژه در ادلب افتتاح کرده و روند عادی سازی زندگی در مناطقی در حومه ادلب که حدود دو سال پیش بازپس گرفته شده، آغاز شده است. از سوی دیگر، مقامات ترکیه با هدف افزایش سرعت کمک‌های سازمان ملل در سراسر خطوط و گشایش در روند بازگشت آوارگان و پناهجویان سوری به کشورشان در حال تدارک برای گشودن گذرگاه‌های دائمی بین مناطق تحت کنترل گروه‌های وابسته به خود و مناطق تحت کنترل دولت سوریه هستند.