جزئیات هسته ای: ایران و امریکا در یک قدمی احیای برجام

به گفته میخائیل اولیانوف، بسیاری از نگرانی های غرب در مورد ذرات اورانیوم یافت شده در تاسیسات ایران تا قبل از سال ۲۰۰۳ میلادی بی پایه و اساس است. به گفته او، «در حال حاضر، هیچ گونه فعالیت هسته ای غیر مجاز در تاسیسات هسته ای ایران انجام نمی شود». با این وجود، این، تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی است که مانع اصلی در احیای توافق هسته ای می باشد. در مجموع، امریکا و ایران بر روی یک برنامه ارزیابی برجام توافق کرده و بازخورد خود را به آن ارسال کرده اند. انتظار می رود که تهران تا دوم ماه سپتامبر، اصلاحات نهائی را ارائه کند. پس از آن، دیپلمات ها می بایست، مجددا، در وین برای امضای توافق گرد هم آیند.

– دو مانع اصلی میان ایران و امریکا باقی مانده است: ایران ضمانت می خواهد تا بتواند، از مزایای اقتصادی وعده داده شده در توافق اولیه بهره مند شود. دوم، تحقیق آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص ذرات اورانیوم یافت شده در سه تاسیسات هسته ای ایران. سرویس های اطلاعاتی امریکا و آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها، اعلام کرده اند که تا سال ۲۰۰۳ میلادی، این کشور به طور فعالی، برنامه ساخت سلاح هسته ای را توسعه می داده است. تهران مدت ها است که به دنبال چنین سلاحی نیست.

پیشتر، رافائل گروسی از تهران خواسته بود تا با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری کامل داشته باشد و توضیح دهد که آثار اورانیوم از کجا در تاسیسات هسته ای آمده است. اما، ایران نپذیرفت.

در روز ۲۹ ماه اوت، [آقای] ابراهیم رئیسی اعلام کرد که تا زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی این روند را خاتمه نداده است، هر گونه توافقی «بی معنا» خواهد بود. در این میان، وی تصریح کرد که برنامه هسته ای حق ایران است که «کسی نمی تواند، آن را بگیرد».

خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه اعلام کرده که واشنگتن و تهران توافق کرده اند که این موضوع بحث برانگیز را به تعویق بیندازند و پس از احیای برجام، آن را به طور جداگانه ای، حل و فصل کنند.
نشریه «پولیتیکو» تصریح کرده که اتحادیه اروپا به ایران پیشنهاد داده است که یک توافق سیاسی جدا از برجام منعقد شود – در ازای توضیحات تهران در خصوص منشاء آثار اورانیوم، تحقیقات در خصوص منشاء اورانیوم در سه تاسیسات هسته ای.

میخائیل اولیانوف گفت: «در چارچوب مذاکرات وین در خصوص احیای برجام، مذاکرات در خصوص همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با مسائل به اصطلاح حل نشده، انجام شده است». اما، این دیپلمات تصریح کرد که اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده در مذاکرات، رابطه بسیار غیر مستقیمی با آنها دارد.

میخائیل اولیانوف تصریح کرد که بحث ها در این زمینه مدیریت شدند و سپس، سه نفر از شرکت کنندگان اروپایی به آن ملحق شدند. اما، نامیدن آن به عنوان ابتکار عمل اتحادیه اروپا نادرست خواهد بود. در چنین شرایطی، نقش سایر شرکت کنندگان در مذاکرات کم رنگ خواهد شد. او در مورد توافق سیاسی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت که این تفسیر نادرستی است که به طور گسترده ای، در رسانه های گروهی منتشر شده است.

واقعیت این است که این رویه رایج است: آژانس بین المللی انرژی اتمی سوال می پرسد و دولت پاسخ می دهد و در صورت رضایت بخش بودن، موضوع بسته می شود. هیچ معامله ای برای این مورد نیاز نیست. اما، مشکل در اینجا است که ایران به شرکای غربی و اعضای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی اعتماد ندارد که البته، واقعا، زمینه هایی برای چنین بی اعتمادی وجود دارد.

به گفته میخائیل اولیانوف، غرب در زمان صدام حسین در مورد عراق یا در مورد پرونده شیمیایی سوریه «موضعی کاملا غیر صادقانه» در پیش گرفت. کشورهای غربی در مورد صدام حسین و موضوع شیمیایی سوریه این موضع را در پیش گرفته اند که این مسائل هرگز، بسته نخواهند شد. این یک سلاح قدرتمند در دست کشورهای غربی است. این سوال پیش آمده و هر کاری می کنند که نتوان آن را بسته تلقی کرد. به همین دلیل، برای ایران مهم است که تضمین هایی را از همه شرکت کنندگان در برجام دریافت کند.

میخائیل اولیانوف خاطر نشان کرد که ایران نیز به نوبه خود، می بایست، تا جایی که توان دارد، به پرسش های اساسی پاسخ دهد تا عملا، تصمیم در شورای حکام برای حذف این موضوع از دستور کار اتخاذ شود.

پورتال خبری «نور نیوز» ایران گزارش داده که احتمال دارد، تهران تا ۲ ماه سپتامبر، بررسی نهائی را اراده دهد. این بستگی به واکنش ایران دارد که طرفین به سمت احیای برجام پیش بروند، یا مجددا، وارد مرحله بررسی اصلاحات شوند. جوزپ بورل واکنش های امریکا و ایران را «معقولانه» نامیده است.

این دیپلمات تصریح کرده که قصد دارد، جلسات دیگری را در وین برای امضای این توافق ترتیب دهد.

در روز ۲۴ ماه اوت، یائیر لاپید از دولت امریکا خواست تا از مذاکرات با ایران امتناع کند. او تاکید کرد که توافق نوظهور از استانداردهای تعیین شده توسط خود بایدن مغایرت دارد. نخست وزیر اسرائیل هشدار داد که پس از احیای برجام، ایران وجوه مسدود شده خود را دریافت خواهد کرد و از آنها برای تقویت حزب الله، حماس و جهاد اسلامی استفاده خواهد کرد.

ولادیمیر ساژین، کارمند علمی ارشد انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه، معتقد است: «سوال دیگری که باید در مورد ایران مطرح شود این است که آیا برنامه هسته ای خود را محدود خواهد کرد، یا خیر. تهران گام های شگرفی در توسعه برنامه هسته ای خود برداشته و وضعیت فعلی با سال ۲۰۱۵ میلادی متفاوت است».

به گفته ساژین، اما، کاملا مشخص نیست که آیا ایران تمام الزامات برجام را رعایت خواهد کرد، یا خیر. برای این کار لازم است که کل زیر ساخت های هسته ای پس از سال ۲۰۱۸ میلادی مشخص شوند.

النا دونایوا، کارمند علمی ارشد انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه، می گوید: «حتی اگر تهران و واشنگتن توافق کنند و برجام را در ماه سپتامبر احیا کنند، تحریم ها با این سرعت، لغو نخواهند شد. این روند حداقل یک سال و نیم طول خواهد کشید.