چرایی عادی سازی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی

به گزارش نگاه نو، ساعاتی پس از انتشار این خبر در روز چهارشنبه ۱۷ آگوست منابع خبری از گفتگوی تلفنی یائیر لاپید نخست‌وزیر موقت رژیم صهیونیستی و رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و توافق طرفین بر سر اعزام سفرای خود به آنکارا و تل‌آویو خبر دادند.

روابط ترکیه و اسرائیل از زمان یورش نظامیان صهیونیستی به کشتی ماوی مرمره و کشته شدن ۹ شهروند ترکیه در سال ۲۰۱۰ رو به وخامت نهاد، با این حال سلسله دیدارهای دیپلماتیک مقامات ارشد ترکیه و رژیم صهیونیستی از جمله سفر ماه مارس اسحاق هرتزوگ رئیس اسرائیل به آنکارا، سفر ماه می مولود چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه به بیت‌المقدس ـ که نخستین سفر یک وزیر خارجه ترکیه به سرزمین‌های اشغالی در ۱۵ سال اخیر محسوب می‌شد ـ و دیدار با همتای اسرائیلی خود و در مقابل سفر یائیر لاپید وزیر خارجه وقت رژیم به ترکیه در ژوئن امسال گواه آن است که آنکارا و تل‌آویو با شتابی فراوان در مسیر عادی‌سازی روابط خود گام برمی‌دارند.

در این بین گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که ترکیه قصد دارد افق اولوتاش (UFUK ULUTAŞ) را به‌عنوان سفیر جدید خود در سرزمین‌های اشغالی برگزیند. اولوتاش ۴۲ ساله که تحصیلات خود را در دانشگاه عبری بیت‌المقدس سپری کرده است، پیش از این مسئولیت مدیریت مرکز مطالعات راهبردی وزارت امور خارجه ترکیه را عهده‌دار بوده است.

اسرائیل قبل از این به‌دلیل برخی مواضع ضدصهیونیستی وی، مخالفت خود را با تعیین اولوتاش به‌‌عنوان سفیر جدید آنکارا در تل‌آویو ابراز داشته بود و حتی برخی رسانه‌های عبری‌زبان ادعا کردند یائیر لاپید نخست‌وزیر موقت کنونی رژیم صهیونیستی در زمان حضورش در منصب وزیر خارجه این رژیم به‌صراحت با تعیین اولوتاش به‌عنوان سفیر ترکیه در سرزمین‌های اشغالی مخالفت کرده بود.

با این حال به‌نظر می‌رسد پس از دیدار یائیر لاپید و مولود چاووش‌اوغلو در ماه می در آنتالیا از میزان مخالفت‌های لاپید کاسته شده است. در سمت مقابل بازار شایعات اسامی درباره سفیر جدید اسرائیل در ترکیه همچنان ادامه دارد.

پیشران‌های عادی‌سازی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی، چرا و چگونه؟

در هفته‌های اخیر همکاری قوی دستگاه‌های اطلاعاتی ترکیه و اسرائیل در قالب موج‌سازی رسانه‌ای ضد کشورمان با ادعای تلاش ایران برای ترور برخی صهیونیست‌ها در خاک ترکیه کنار تحولات سالهای اخیر همچون همسویی مواضع آنکارا و تل‌آویو در موضوع بحران قره‌باغ به‌صورت حمایت علنی از آذربایجان در جریان نبرد با ارمنستان در اواخر سال ۲۰۲۰ و در نهایت اشتراک نظر ترکیه و رژیم صهیونیستی در حمایت از دولت زلنسکی در جریان بحران اوکراین و در مقابل روسیه سبب شده است برخی مدعی شوند نخست‌وزیر موقت رژیم صهیونیستی با تجدیدنظر احتمالی در مواضع پیشین خود آماده استقبال از سفیر جدید ترکیه در سرزمین‌های اشغالی است.

علاوه بر این، برخی منابع رسانه‌ای از تحرکات دستگاه دیپلماسی رژیم صهیونیستی به‌منظور تسهیل در روند عادی‌سازی روابط قاهره و آنکارا خبر می‌دهند. گفتنی است در ماه‌های گذشته ترکیه به بزرگترین واردکننده گاز از مصر تبدیل شده است که از نگاه بسیاری، این امر نشانگر تنش‌زدایی از روابط مصر و ترکیه با وساطت اسرائیل و همچنین تمایل اردوغان برای تبدیل ترکیه به مرکز بازار بین‌المللی گاز از خاورمیانه تا اروپا است.

تحولاتی همچون عدم حمایت دولت بایدن از خط لوله گاز اسرائیل ـ قبرس ـ یونان ـ اروپا سبب شده است برخی امکان احداث خط لوله گاز میان اسرائیل و ترکیه و اتصال آن به خط لوله گاز مصر با هدف کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه را مدنظر خویش قرار دهند. اسرائیل به‌طور طبیعی دارای ۲ تا ۳ تریلیون مترمکعب گاز است که با فروش سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب آن قادر خواهد بود سالانه درآمدی ۸میلیارددلاری را از آن خود سازد. بدیهی است در صورت اجرایی‌شدن طرح حاضر ترکیه نیز بدون شک از منافع اقتصادی اجرایی‌شدن این خط لوله منتفع خواهد شد.

در سمت دیگر خروج مسئولین ارشد حماس از خاک ترکیه از نگاه برخی از صاحب‌نظران به‌مثابه چراغ سبز دیگری از سوی آنکارا به‌منظور تجدید مناسبات با رژیم صهیونیستی قلمداد می‌شود.

پیش از این گفته می‌شد که اسرائیل با تشریح حساسیت‌های خود نسبت به همکاری‌های موجود میان ترکیه و حماس از اردوغان خواسته است در مورد میزان همکاری‌های خود با این جنبش مقاومت فلسطین تجدیدنظر کند. برخی منابع رسانه‌ای رژیم صهیونیستی حتی مدعی شده‌اند که آنکارا به مقامات حماس هشدار داده است که از هرگونه اقدام نظامی علیه منافع رژیم صهیونیستی از خاک ترکیه اجتناب کنند.

تحولات فوق در شرایطی است که برخی از منابع رسانه‌ای در سرزمین‌های اشغالی از پیشنهاد ترکیه به‌منظور بازسازی فرودگاه غزه خبر داده‌اند. براساس طرح پیشنهادی ترکیه علاوه بر آنکارا برخی کشورهای دیگر نیز اعلام آمادگی کرده‌اند تا با اهدای کمک‌های مالی خود فرایند بازسازی زیرساخت‌های حیاتی در نوار غزه را تسریع کنند.

شایعات فوق کنار ابراز تمایل ترکیه به‌منظور تسهیل سفر فلسطینیان ساکن در کرانه باختری به این کشور از طریق فرودگاه رامون یکی دیگر از ابعاد همکاری‌های نوین ترکیه و رژیم صهیونیستی قلمداد می‌شود. اسرائیل پیش‌تر اعلان کرده بود که مقدمات لازم برای پرواز نخستین سفر شرکت هواپیمایی پگاسوس ترکیه از فرودگاه رامون در ماه آگوست سال جاری میلادی را فراهم خواهد کرد.

ترکیه همچنین با پذیرش ملاحظات امنیتی مدنظر رژیم صهیونیستی پذیرفته است با حضور نیروهای امنیتی اسرائیلی در فرودگاه‌های ترکیه روند پرواز شرکت‌های هواپیمایی اسرائیلی به خاک ترکیه را پس از ۱۵ سال احیا کند.

اشتیاق مقامات ترکیه برای تحکیم روابط با رژیم صهیونیستی تا بدان حد است که یکی از منابع عالی‌رتبه وزارت خارجه رژیم صهیونیستی از رایزنی‌های رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با شیخ تمیم، امیر قطر با هدف تشویق دوحه به آغاز روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی خبر داده ‌است.

این منبع افزود: اردوغان در خلال دیدارهای اخیر خود با امیر قطر مدعی شده است که تسریع فرایند عادی‌سازی روابط سیاسی دوحه ـ تل‌آویو روند کمک به فلسطینیان و بازسازی غزه را بهبود خواهد بخشید.

ترکیه در عین حال امیدوار است در سایه همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی خود با رژیم صهیونیستی بتواند با قدرت بیشتری در پرونده سوریه مداخله کند و روند تحولات را به‌سود خویش تغییر دهد.

در صحنه تحولات داخلی اردوغان امیدوار است در سایه بهبود روابط با رژیم صهیونیستی پذیرای تعداد بیشتری از جهانگردان صهیونیست در خاک کشور خود باشد تا شاید بدین شکل ضمن مهار تورم ۷۰درصدی ماه‌های اخیر، از میزان فشارهای اقتصادی موجود بر مردم ترکیه به‌ویژه در ماه‌های منتهی به برگزاری انتخابات در این کشور بکاهد. ترکیه هرساله میزبان حداقل ۵ میلیون توریست یهودی است.

در سال ۲۰۲۱ حجم مبادلات تجاری ترکیه و رژیم صهیونیستی از ۸ میلیارد دلار فراتر رفته است، این در حالی است که آنکارا و تل‌آویو پس از امضای توافق تجارت آزاد در سال ۱۹۹۷ بر گسترش همکاری‌های اقتصادی تأکید داشته‌اند که نمود آن تداوم همکاری‌های اقتصادی حتی در سال‌هایی بوده که روابط سیاسی دو طرف قطع بوده است.

این مسئله که انتخابات سال آینده ترکیه همزمان با یکصدمین سالگرد برپایی ترکیه نوین برگزار خواهد شد سبب شده است دستگاه دیپلماسی ترکیه با تحرک بیشتری در مسیر تنش‌زدایی از روابط خود با همسایگان و بازیگران مهم منطقه‌ای گام بردارد.

در سمت مقابل اما کابینه لاپید نیز بر این باور است که عادی‌سازی روابط با یک کشور اسلامی می‌تواند دستاوردی شگرف برای این رژیم در هفته‌های پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی اسرائیل باشد، علاوه بر این، لاپید و جناح مخالف نتانیاهو بر این نکته اذعان دارند که موفقیت کابینه حاضر در گسترش روابط با کشورهای اسلامی و عربی می‌تواند شانس موفقیت نتانیاهو را در انتخابات آتی کنست اسرائیل کاهش دهد.

با این حال نکته کلیدی که توجه همگان را به خود جلب کرده این است؛ دولت ترکیه چرا در فاصله اندکی پس از تهاجم ارتش رژیم صهیونیستی به نوار غزه و کشتار زنان و کودکان فلسطینی اقدام به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل کرده است؟ ابهامات بر سر پاسخ به این سؤال در حالی است که مولود چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه در پاسخ به منتقدین این تصمیم اظهار داشت ترکیه همواره در جهت حمایت از حقوق مردم فلسطین گام برمی‌دارد.

در مجموع با مروری بر روند تحولات اخیر در روابط سیاسی ترکیه و رژیم‌ صهیونیستی می‌توان دریافت که آنکارا و تل‌آویو با اشتیاقی فراوان در مسیر تقویت همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی ـ نظامی گام برمی‌دارند، در این بین به‌نظر می‌رسد مجموعه از مؤلفه‌های تأثیرگذار در عرصه سیاست داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه و اسرائیل، محرک اردوغان و لاپید به‌منظور پی‌ریزی همکاری‌های همه‌جانبه میان ترکیه و اسرائیل بوده است.

تسنیم