انتخابات پارلمانی؛ چه گروههایی از رقابت انتخاباتی و صحنه سیاسی عراق حذف شدند؟

به گزارش نگاه نو، در این دوره از انتخابات عملا اثری از رهبران تعداد قابل توجهی از ائتلاف ها و جریان های سیاسی که در دوره های گذشته جزو رقبای اصلی بودند دیده نمی شود و دلیل آن فقدان پایگاه اجتماعی یا بازنشستگی سیاسی است، در مقابل جریان‌ها و ائتلاف های جدیدی سربرآورده و به رقیب جدی گروه های سیاسی حاکم تبدیل شده اند.

نبود اثری از ائتلاف «العراقیه» به رهبری «ایاد علاوی» نخست وزیر سابق به علت کهولت سن که از نخستین دوره های انتخاباتی پارلمان در ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۱ جزو رقبای اصلی انتخابات بود یا ائتلاف «النصر» حیدر العبادی نخست وزیر سابق که در دوره های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ حضور داشت به دلیل فقدان پایگاه اجتماعی بخشی از شگفتی های این دوره از انتخابات به شمار می رود.

جریان های موسوم به اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ برخلاف انتخابات ۲۰۲۱ که با شعارهای اعتراضات اکتبر وارد کارزار انتخاباتی شدند و توفیق نسبی در آن انتخابات داشتند در این دوره به دلیل عدم تحقق هیچ یک از شعارهای خود در پارلمان سابق و روی گردانی اکثریت جامعه از آنها، عملا تحت پوشش شعارهای اعتراضات اکتبر، حضور مستقل ندارند.

مهمترین گروه انتخاباتی که برخی از این جریان ها را مانند «حزب کمونیست» یا برخی چهره های اعتراضات اکتبر را در خود جای داده است، ائتلاف انتخاباتی «بدیل» (جایگزین) به رهبری «عدنان الزرفی» استاندار سابق نجف و چهره نزدیک به آمریکا است.

حزب اسلامی اهل سنت که در ابتدای شکل گیری نظام جدید حاکم بر عراق، حضوری فعال داشت و قویترین حزب سیاسی اهل سنت در صحنه سیاسی بود، به دلیل فقدان پایگاه اجتماعی اینک عملا از هم متلاشی شده و اکثر اعضای این حزب به صورت منفرد در فهرست های مختلف اهل سنت، نامزد شده اند.

در عین حال ائتلاف «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر فعلی که در نخستین حضور خود در انتخابات گذشته (۲۰۲۱) تنها یک کرسی پارلمان را کسب کرد که به نام خود السودانی بود، در این دوره، یکی از بزرگترین ائتلاف های انتخاباتی را به نام «ائتلاف سازندگی و توسعه» رهبری می کند.

این ائتلاف بسیار متنوع است و از چهره های جوان تا شخصیت های عامه پسند شبکه های اجتماعی و همچنین برخی چهره ها و تشکل های گروه های مقاومت اسلامی مانند «احمد الاسدی» رهبر گروه مقاومت اسلامی «جند الامام» وزیر فعلی کار و امور اجتماعی را شامل می شود، همچنین دختر «ایاد علاوی» نخست وزیر سابق به ائتلاف انتخاباتی السودانی پیوسته اند.

ائتلاف «الفتح» به رهبری «هادی العامری» که در انتخابات ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ به عنوان فهرست انتخاباتی گروه های مقاومت اسلامی حضور داشت و بیشترین آراء را در انتخابات ۲۰۱۸ به دست آورد در این دوره اثری از آن وجود ندارد و همه گروه های زیر مجموعه الفتح در این دوره به صورت منفرد در انتخابات شرکت کرده اند.

سازمان بدر به رهبری «هادی العامری» و فهرست انتخاباتی «الصادقون» وابسته به گروه مقاومت اسلامی عصائب اهل الحق (قیس الخزعلی) و یا مجلس اعلای اسلامی عراق به رهبری «همام حمودی» که به صورت متحدان سیاسی در انتخابات سابق حضور داشتند در این دوره به صورت منفرد شرکت کرده اند.

«سید عمار حکیم» نیز در این دوره با ائتلاف انتخاباتی خود موسوم به «نیروهای دولت ملی» به صورت منفرد وارد کارزار انتخابات شده و توانسته است طیف متنوعی از چهره های سیاسی و تکنوکرات و جوان را حول خود گردآورد.

الحلبوسی یکی از پرهزینه ترین تبلیغات انتخاباتی را به راه انداخته است

در بین جریان های اهل سنت نیز دیگر تقریبا اثری از چهره های متعارف که در دوره های گذشته حضور داشتند، به چشم نمی خورد و شاید یکی از گروه های مهم اهل سنت در این دوره «محمد الحلبوسی» رییس پارلمان سابق باشد که دادگاه عالی قضایی عراق در نوامبر ۲۰۲۳ به اتهام دستکاری و جعل اسناد او را از عضویت و ریاست پارلمان برکنار کرد.

الحلبوسی در این دوره به عنوان نامزد شماره یک ائتلاف انتخاباتی خود به نام «تقدم»، در بغداد نامزد شده است که به اعتقاد ناظران یکی از پرهزینه ترین تبلیغات انتخاباتی را به راه انداخته است.

«خمیس الخنجر» رهبر ائتلاف انتخاباتی «السیاده» که در دوره قبل مهمترین رقیب تقدم در میان جامعه اهل سنت عراق بود، به اعتقاد صاحب نظران در این دوره، به دلیل بروز ائتلاف های دیگر به ویژه «العزم» به رهبری «مثنی السامرائی» شاید نتواند، توفیق انتخابات سابق را تکرار کند.

ائتلاف «الحسم» به رهبری «ثابت العباسی» وزیر دفاع فعلی از دیگر ائتلاف مهم اهل سنت در این دوره است که امیدوار است همانند اولین حضورش در انتخابات شوراهای استان در ۲۰۲۳ شگفتی بیافریند و تعداد قابل توجهی از آراء را کسب کند.

حزب دمکرات و اتحادیه میهنی کردستان، مهم ترین گروههای سیاسی کردها در انتخابات

در میان کردها نیز همچنان دو گروه سیاسی حاکم اقلیم کردستان عراق یعنی حزب دمکرات و اتحادیه میهنی کردستان عراق مهمترین گروه های سیاسی به شمار می‌روند که اولی به رهبری «مسرور بارزانی» پسر مسعود بارزانی و دومی به رهبری «بافل طالبانی» پسر جلال طالبانی امیدوارند بیشترین آراء مردمی را کسب کنند.

حزب دمکرات کردستان عراق در انتخابات اخیر محلی پارلمان اقلیم در ۲۰۲۴ برخلاف انتظار تعدادی از کرسی ها را از دست داد و این نگرانی وجود دارد که سناریو فقدان تعداد کرسی ها در انتخابات پارلمانی نیز تکرار شود.

جریان های «نسل جدید» به رهبری شاسوار عبدالواحد و «تغییر» و احزاب اسلامگرای اقلیم کردستان عراق در انتخابات محلی پارلمان اقلیم همگی نتائج رو به رشدی داشتند و امیدوارند که در این انتخابات بتوانند این روند را تکرار کنند.

۳۰۱ نامزد کرد از مجموع هفت هزار و ۷۶۸ نامزد در سراسر عراق

بر اساس برآوردهایی که رسانه های کرد زبان عراق منتشر کرده اند، ۳۰۱ نامزد کرد از مجموع هفت هزار و ۷۶۸ نامزد در سراسر عراق، در سه استان اقلیم کردستان به علاوه کرکوک و بخش هایی از استان نینوا و دیاله برای تصدی ۴۶ کرسی سهمیه کردها با هم به رقابت می پردازند.

با وجود بازماندن برخی رهبران و جریان های سیاسی در طول ۲۰ سال گذشته از ادامه روند سیاسی، برخی جریان ها همچنان با حضور در رقابت انتخاباتی و ایفای نقش در صحنه سیاسی عراق توانسته اند جایگاه خود را حفظ کنند.

مهمترین این گروه ها را می توان مجموعه گروه‌های مخالفی دانست که در روزهای مبارزه علیه رژیم صدام در صفوف مخالفین فعالیت داشتند و اغلب این احزاب همچنان در روند سیاسی عراق در حال ایفای نقش هستند.

احزاب عمده شیعه مثل حزب الدعوه اسلامی، مجلس اعلای اسلامی که از آن سازمان بدر و جریان حکمت منشعب شده است، و گروه های مقاومت اسلامی که برخی در کارنامه جهادی خود سابقه مبارزه با رژیم صدام (۱۹۷۸-۲۰۰۳) و سپس مقاومت در برابر نیروهای اشغالگر آمریکایی (۲۰۰۳-۲۰۱۱) و مبارزه علیه گروه تروریستی داعش (۲۰۱۴-۲۰۱۷) را دارند به علاوه دو حزب عمده کرد حاکم در اقلیم کردستان عراق و همچنین احزاب اسلامگرای اقلیم کردستان عراق مهمترین این جریان های سیاسی هستند.

جریان صدر به رهبری مقتدا صدر در این دوره به صورت داوطلبانه، از شرکت در انتخابات خودداری کرده است. انتخابات پارلمانی عراق ۲۰ آبان (۱۱نوامبر) برگزار خواهد شد. تعداد واجدین شرایط رای دادن بالغ بر ۲۱ میلیون نفر است که برای انتخاب نمایندگان خود از بین بیش از هفت هزار نامزد از ۳۷ ائتلاف و ۳۸ حزب و ۸۰ نامزد مستقل پای صندوق های رای خواهند رفت. تعداد کرسی های پارلمان عراق ۳۲۹ کرسی است و نمایندگان مجلس مسئول انتخاب رئیس جمهور کشور و تایید انتصاب نخست وزیر هستند.