سیاست خارجی ایران در سال جدید/ رویدادهای تاثیرگذار

در سال پیش‌ رو، ۲ رخداد مهم بر سیاست خارجی ایران مؤثر خواهد بود. اگر چه رخدادهای مهم دیگری هم بی‌تأثیر نیست اما تحولات غزه و انتخابات آمریکا مهمترین رویدادهایی است که سیاست خارجی ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

جنگ غزه

در عرصه منطقه‌ای، سرنوشت جنگ غزه شامل ۳ مؤلفه یعنی فرآیند آتش‌بس، قواعد بازسازی و حکومت آتی این باریکه، بر سیاست ایران در غرب آسیا تأثیرگذار خواهد بود. این تأثیرات می‌تواند شامل ۴ مورد مهم باشد:

نوع رابطه ایران و گروه‌های مقاومت عراقی؛

نوع هماهنگی و همراهی سه‌جانبه تهران، مسکو و دمشق در بحران سوریه؛

آتش‌بس جنگ یمن

و تعمیم توافق ابراهیم به رابطه ریاض و تل‌آویو که بر پایداری توافق پکن نیز تأثیر خواهد داشت.

انتخابات آمریکا

در عرصه بین‌المللی رخدادی مهم‌تر و مؤثرتر از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برای سیاست خارجی ایران نیست. بی‌شک ورای اشتراکات دوحزبی درباره سیاست منطقه‌ای آمریکا در خاورمیانه، نوع مواجهه دولت بایدن یا ترامپ با بحران فلسطین(به خصوص بقا یا سقوط نتانیاهو)، بحران سوریه(حضور یا خروج نظامیان آمریکایی) و حضور در خلیج فارس، بر سیاست خارجی ایران مؤثر است.

علاوه بر این، مهم‌ترین پرونده خارجی ایران متأثر از نتایج این رقابت‌ها، پرونده هسته‌ای خواهد بود. احتمال پیروزی ترامپ و، سه سناریوی تشدید، تضعیف یا تداوم سیاست‌های «فشار حداکثری» تأثیری مستقیم و غیرقابل‌انکار بر متغیرهای اقتصادی به‌خصوص تورم در ایران خواهد داشت. علاوه بر این، معطوف به غروب هسته‌ای مکانیسم ماشه پس از انتخابات آمریکا، اهمیت دارد که دولت بعدی تمایلی به فعال‌سازی این مکانیسم از طریق اقناع یکی از کشورهای اروپایی عضو برجام داشته باشد یا اینکه تحریم‌های شورای امنیت علیه پرونده ایران، برای همیشه منقضی خواهند شد.

به نظر می‌رسد سال جاری، چالش‌های بیشتر و مهم‌تری برای سیاست خارجی ایران داشته باشد. می‌توان امیدوار بود که دستگاه سیاست خارجی کشور با ملاحظه پیچیدگی‌ها و پویایی‌های منطقه و جهانی، از فرصت‌های موجود استفاده بهینه‌ای داشته باشد یا حداقل مانع تبدیل آن‌ها به تهدیدات امنیتی علیه کشور شود.

احسان کیانی