آیا مناقشه اوکراین-روسیه به جنگ جهانی سوم منجر می‌شود؟

به گزارش نگاه نو، این نشریه در این گزارش به قلم بوآز گولانی و جیکوب ناگل آورده است: اولکسی دنیلوف دبیر شورای دفاعی و امنیت ملی اوکراین به تازگی در یک مجمع امنیتی در کی‌یف هشدار داد که جنگ جهانی سوم در حال حاضر در جریان است.

در چند هفته اول جنگ بین روسیه و اوکراین، به نظر می‌رسید روس‌ها در حمله برق‌آسا اوکراینی‌ها را نابود کنند. این پیش بینی صحیح نبود. ارتش روسیه آمادگی کافی برای عملیات نداشت و تجهیزات این کشور بسیار کمتر از آن چیزی که انتظار می‌رفت موثر بود.

اواخر بهار سال ۲۰۲۲ کارشناسان پیش بینی کردند که روسیه تحت تحریم‌های غرب تسلیم خواهد شد. آنهایی که انتظار فاجعه برای اقتصاد روسیه داشتند، هیچ چیز از تحریم‌های غرب علیه کره شمالی و ایران به عنوان دو کشوری که از روسیه کوچک‌تر و سال‌های زیادی متحمل این تحریم‌ها هستند، درک نکرده بودند.

امروز روسیه و اوکراین به نظر در یک جنگ «سنگر حفره روباه» (اصطلاح نظامی) مشابه جنگ جهانی اول گرفتار شدند درحالیکه دو طرف بدون دستاوردهای راهبردی یا ارضی قابل توجه متحمل تلفات گسترده‌ای شدند. به نظر می‌رسد که این بن‌بست ممکن است برای سال‌ها زمان ببرد. چندین دلیل برای باور این مساله می‌تواند وجود داشته باشد.

در ادامه این مطلب نشنال اینترست آمده است: روسیه و اوکراین هیچکدام ظاهرا قابلیت نظامی برای شکست دادن طرف مقابل را ندارند. در همین حال، ولادیمیر پوتین و ولودیمیر زلنسکی هم هیچکدام نمی‌توانند از این جنگ خارج شوند. اگر زلنسکی شکست را بپذیرد، کشور او دیگر آزاد نخواهد بود و وی احتمالا از قدرت کنار می‌رود. اگر پوتین از جنگ خارج شود، وی تصویر خود را به عنوان مرد قدرتمند روسیه تخریب می‌کند و چالش‌هایی برای حکومت او به وجود می‌آید.

قطعا هیچ کدام از این‌ها به این معنی نیست که جهان به سمت یک جنگ کامل می‌رود. اما سناریوهای کلیدی هنوز می‌تواند بدترین حالت را رقم بزند. برای مثال سقوط جبهه روسیه می‌تواند مسکو را به استقرار سلاح‌های هسته‌ای (تاکتیکی یا راهبردی) وادارد تا توازن را بازگرداند. دیمیتری مدودف معاون شورای امنیت ملی روسیه هشدار داده است که مسکو در صورت لزوم برای استفاده از چنین سلاح‌هایی تردید نخواهد کرد. از طرف دیگر، سقوط ناگهانی اوکراین منجر به سقوط کی‌یف می‌شود و ممکن است باعث شود که آمریکا و متحدان ناتو برای ارائه سلاح‌های جدید و مخرب‌تر یا حتی ورود به زمین جنگ برای بازگرداندن توازن اقدام کنند. در هر کدام از سناریوها مسیر به سمت جنگ جهانی سوم فقط یک سناریو برای فیلم علمی تخیلی نیست.

اشتباه محاسباتی از سوی هر کدام از طرفین می‌تواند پیامدهای ناخواسته داشته باشد. برای مثال، ساقط کردن یک جنگنده ناتو در حال عبور از حریم هوایی لهستان توسط یک سامانه ضد هوایی روسیه به علت اشتباه جهت یابی می‌تواند ناتو را مجبور به استناد به بند ۵ پیمان آتلانتیک کند. اگر موشک‌های دور برد روسیه به صورت تصادفی یک موضع را در یکی از همسایگان اوکراین هدف قرار دهند و باعث تلفات قابل توجه شود، استناد به بند ۵ خارج از تردید نیست.

از طرف دیگر، به نظر بعید است که کشورهای غربی مانند انگلیس، فرانسه یا آلمان نیرو به اوکراین اعزام کنند. اما با توجه به دشمنی تاریخی که برخی از کشورهای اروپای شرقی مانند لهستان با روسیه دارند، چه کسی می‌داند که چه می‌تواند اتفاق بیافتد؟

تاکنون، چین تلاش کرده تا یک سیاست بی طرفانه اتخاذ کند حتی این ادعا نیز مطرح شده که پکن در پشت پرده به مسکو کمک می‌کند. هرچند این مناقشه نمی‌تواند یک بازدارنده برای پکن باشد. رهبری چین به صورت فعال جنگ فتح یا ادغام اجباری تایوان را مورد بررسی قرار می‌دهد. شی جین‌پینگ رئیس جمهوری چین می‌تواند در مقطعی به روس‌ها پیشنهاد دهد که در ازای حمایت چین در مقابل ایالات متحده و اروپا، از حمله او به تایوان حمایت کنند. درحالیکه برخی این را رد می‌کنند، یادآوری این مساله مهم است که ارتش آزادی بخش خلق (بزرگترین در جهان) در آستانه ورود به پنجمین و آخرین سال برنامه بزرگ مدرن‌سازی خود است. اگر جنگ بین روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۵ ادامه داشته باشد، چنین سناریویی ممکن است واقع گرایانه‌تر باشد.

همچنین سناریوهای خوبی وجود دارند که می‌تواند مناقشه را متوقف کند و در نتیجه احتمال یک درگیری جهانی را کاهش دهد. در یک صحنه، اوکراین و روسیه توانایی خود را برای حفظ نوعی آتش بس با اجتناب از یک جنگ تمام عیار پس از الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴، ثابت کردند. این آرامش نسبی تا سال ۲۰۲۲ ادامه پیدا کرد. این یک آتش بس کامل نبود درحالیکه درگیری‌های منظم در مناطق دونتسک و لوگانسک ادامه داشت. با این حال، کما بیش تحت کنترل بوده بنابراین، هر دو طرف ممکن است در صورت عدم پذیرش شکست، با آتش بس موافقت کنند.

یکی از نشانه‌های مهم، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا است. اگر ترامپ در سال آینده به کاخ سفید بازگردد، احتمالا به وعده خود عمل و تمام کمک‌های آمریکا به اوکراین را قطع خواهد کرد. او حتی می‌تواند بر متحدان خود در ناتو فشار بیاورد تا از حمایت خود دست بردارند. در چنین سناریویی، اوکراینی ها ممکن است با اکراه با آتش بس در شرایط نامناسب موافقت کنند.

در حالی که شانس تبدیل شدن جنگ در اوکراین به یک درگیری جهانی زیاد نیست، اما این احتمال صفر هم نیست. تنش ها بالاست و کشورهای اروپایی در حال افزایش هزینه‌های دفاعی خود هستند. ترس از تجاوز گسترده روسیه بسیاری از این کشورها را در معرض خطر قرار داده است. آنها می‌دانند که با طولانی شدن جنگ، افزایش تلفات و افزایش فشار تحریم‌ها، «خرس زخمی» می‌تواند حتی خطرناک‌تر شود و به طور بالقوه بیشتر مستعد اشتباه محاسباتی باشد.