دلار زدایی؛ میدان زورآزمایی بریکس و آمریکا

به گزارش نگاه نو به نقل از این رسانه خبری استرالیایی، قرار است به زودی سران بلوک اقتصادی بریکس در آفریقای جنوبی برای گفتگوهای بیشتر در خصوص این موضوع ملاقات کنند. بر اساس این گزارش، فشار فزاینده برای ایجاد یک ارز جدید جهانی پس از تداوم تسلیحاتی شدن دلار آمریکا در قالب تحریم ها و جنگ های تجاری صورت می گیرد.

در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان در حال تلاش برای دستیابی به استقلال بیشتر از سیستم مالی ایالات متحده هستند. اما چه چیزی دلار آمریکا را به مهمترین ارز مبادلات جهانی تبدیل کرده است؟

پس از پایان جنگ جهانی دوم، متفقین در برتون وودز گرد آمدند و دلار آمریکا را به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان معرفی کردند. درنتیجه طلا با نرخ قابل مبادله ۳۵ دلار در هر اونس ثابت شده بود. چند سال بعد، هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه آمریکا به دیدار ملک فیصل پادشاه عربستان سعودی رفت تا سیستم دلارهای نفتی را پایه دلار قرار دهد.

در نهایت تصمیم بر این شد تا سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) دلار را در مبادلات تجاری خود در سطح جهانی استفاده کند. این تصمیم سبب شد کشورهایی که نفت خریداری می کردند به دلار آمریکا نیاز پیدا کنند و به نوعی این مساله سبب برتری دلار آمریکا در مبادلات تجاری در سطح جهانی شد.

با این وجود، به نظر می رسد تسلط دلار به زودی پایان یابد. در مجمع جهانی اقتصاد امسال در داووس، محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان سعودی در اقدامی نادر در ۵۰ سال گذشته، اعلام کرد که این کشور برای تجارت با ارزهای دیگر علاوه بر دلار آمریکا آمادگی دارد. بنابراین، نشانه هایی برای دلارزدایی در حال ظهور است.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در جریان اجلاس سران بریکس ۲۰۲۲ اعلام کرد که این اتحادیه در حال تلاش برای ایجاد یک «ارز بین‌المللی» است. این موضوع دوباره در دستورکار پانزدهمین نشست سالانه بریکس قرار گیرد که از ۲۲ تا ۲۴ اوت (۳۱ مرداد تا ۲ شهریور) در ژوهانسبورگ برگزار می شود.

پیش بینی می شود واحد پولی بریکس بر اساس قیمت طلا قیمت گذاری شود که این مساله سبب ایجاد یک بازگشت تاریخی بر اساس قیمت طلا باشد. در واقع، بانک های مرکزی جهانی در حال افزایش ذخایر طلای خود هستند.

بر اساس گزارش شورای جهانی طلای صندوق بین المللی پول، در دو ماه اول سال جاری بیشترین خرید طلا از سوی سنگاپور (۵۱.۴ تن)، ترکیه (۴۵.۵ تن)، چین (۳۹.۸ تن)، روسیه (۳۱.۱ تن) و هند (۲.۸ تن) گزارش شده است. به نظر می شود کشورهای حوزه بریکس در حال افزایش ذخایر طلا برای استفاده از ارز جدید باشند. از دیگر سو، شمار دیگری از کشورهای جهان برای عضویت در این بلوک اقتصادی تلاش می کنند.

یکی از این کشورها ترکیه است که برای عضویت در بریکس اعلام آمادگی کرده است. آمارهای منتشر شده از سوی پایگاه داده های صندوق بین المللی پول(کوفر) نشان می دهد میزان ذخایر بانک مرکزی کشورها بر اساس واحد پولی دلار رو به کاهش گذاشته است. کشورهای بریکس در حال حاضر بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص می دهند و میزان تولید ناخالص داخلی این بلوک ۳۱.۵ درصدی برآورد شده است.

این رقم از تولید ناخالص داخلی کشورهای گروه هفت متشکل از آمریکا، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و بریتانیا فراتر رفته است. نگاهی به این آمارها نشان می دهد کشورهای بریکس کاملاً خودکفا هستند و بدون اتکا به ایالات متحده بین اعضای خود در حال انجام مبادلات تجاری هستند.

بنظر می رسد یکی از مهمترین اهداف چین با اجرای ابتکار «یک کمربند-یک جاده» که آسیا و آفریقا، اروپا و آمریکای جنوبی را به یکدیگر متصل می کند، استقلال عمل از آمریکا باشد. شایان ذکر است آمریکا در این طرح چین گنجانده نشده است.

علیرغم اختلاف نظرهایی که در روابط چین و هند وجود دارد، بنظر می رسد دو طرف تمایل به همکاری در طرح یک کمربند-یک جاده دارند. به عنوان مثال هند بصورت نیابتی از طریق بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیا، بانک توسعه جدید و سازمان همکاری شانگهای در حال سرمایه گذاری در این طرح است. بنابراین یک فضای ژئوپلیتیک و اقتصادی جدید در جهان در حال شکلگیری است که ایالات متحده بخشی از آن به شمار نمی آید.

با کاهش اتکا به دلار آمریکا، بنظر می رسد کم کم بانک های مرکزی کشورها از ذخایر دلاری خود را تخلیه کنند و این مساله می تواند منجر به تورم فوق العاده، افزایش نرخ بهره برای جبران از دست دادن قدرت خرید و کاهش قیمت دارایی ها شود که در نهایت سبب افول قدرت آمریکا شود.

به هرحال روند دلارزدایی در حال وقوع است. البته این سرنوشت فقط در انتظار امریکا نیست. پیش تر نیز جهان شاهد ظهور و سقوط امپراتوری ها و ذخایر ارزی دیگر از امپراتوری هلند و گیلدر گرفته تا امپراتوری بریتانیا و پوند استرلینگ بوده است. به هرحال تغییراتی در روند نظم جهانی در حال وقوع است و ممکن است این بار نوبت بریکس باشد.