دورنمای روابط آمریکا و چین؛ همچنان سست و شکننده

به گزارش نگاه نو، این رسانه آمریکایی نوشت: سه مقام ارشد دولت بایدن که در هفته های اخیر به پکن سفر کرده اند دستورکار چالش برانگیزی را دنبال می کردند؛ ایجاد ثبات در یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین روابط دو جانبه.

این گزارش افزود: روابط آمریکا و چین به دلایلی همچون همه گیری کرونا، جنگ اوکراین و تنش های تجاری، فناوری و حقوق بشر به پایین ترین سطح در سال گذشته رسید. پکن در انتقاد از دیدار ماه آگوست نانسی پلوسی رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا از تایوان، چندین کانال ارتباطی با واشنگتن را قطع کرد.

به دنبال نشست نوامبر گذشته شی جین پینگ رئیس جمهوری چین و جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در شهر بالی اندونزی، تلاش ها برای احیای مذاکرات دو کشور تحت تاثیر سرنگونی بالون تجسسی چین بر فراز آمریکا قرار گرفت و روابط دو کشور را وخیم تر کرد.

دیدارهای انجام شده متعاقب آن از ماه گذشته شامل دیدار آنتونی بلینکن وزیر خارجه، جنت یلن وزیر خزانه داری و جان کری نماینده امور آب و هوایی با رهبران چین از جمله رئیس جمهوری، لی چیانگ نخست وزیر و وانگ یی دیپلمات ارشد این کشور یک گام به جلو بوده است.

سی ان ان نوشت: موفقیت تلاش های جهانی برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی می تواند اکنون به همکاری آمریکا و چین بستگی داشته باشد و روابط این دو کشور بر مسائل مختلفی از شکل زنجیره عرضه جهانی گرفته تا خطر درگیری در هند – اقیانوس آرام تاثیر دارد.

با این حال، دیدارهای اخیر مقام های چینی و آمریکایی که با تعهد دو طرف برای ادامه ارتباط اما بدون توافقی پایان یافت، ابهاماتی را درباره فرصت های همکاری دو کشور بر سر مسائل مهم جهانی برانگیخته است. به گفته ناظران روابط آمریکا و چین، انتظارات برای حصول پیشرفتی در همکاری دو کشور در این نشست ها پایین بوده است. پکن، واشنگتن را مانع پیشرفت این کشور قلمداد می کند و واشنگتن مدعی است باید از امنیت ملی خود و نظم جهانی در مقابل چین حفاظت کند.

در حالی که کری در سفر خود به واشنگتن تاکید کرد که دو کشور نمی توانند به دلیل اختلافات خود مانع همکاری در حوزه مسائل آب و هوایی شوند، وانگ یی دیپلمات ارشد چین تاکید دارد که این همکاری نمی تواند جدا از روابط کلی بین دو کشور باشد. در همین حال، جنت یلن به دنبال این بود که نشان دهد که آمریکا در سیاست خود فقط «اقدامات هدفمندی را در جهت حفاظت از امنیت ملی انجام می دهد» و به دنبال «کسب برتری اقتصادی» بر چین نیست.

اما نخست وزیر چین به این مسائل از بعدی متفاوت می نگرد. وی اوایل ماه جاری به وزیر خزانه داری آمریکا گفت تاکید بیش از حد بر مسائل امنیتی به توسعه اقتصادی جهان و دو کشور آسیب می زند. واشنگتن، سال گذشته محدودیت‌های گسترده‌ای را علیه صادرات فناوری‌های حیاتی به چین به بهانه امنیت اعمال کرد و پکن با کنترل صادرات خود به آن واکنش نشان داد.

سی ان ان با برشمردن برخی از نگرانی های دو کشور از جمله تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های چینی، تعرفه‌های تجاری دوران دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین آمریکا، عملیات نظامی در دریای چین جنوبی و روابط با جزیره دموکراتیک تایوان نوشت: با وجود سفر بلینکن به چین دو کشور همچنان اختلافات عمیقی دارند.

به گفته کارشناسان، حرکت در جهت هر یک از این موضوعات می‌تواند به دو کشور کمک کند تا در زمینه‌های کمتر تنش آفرین با یکدیگر همکاری کنند، اما با توجه به نگرانی‌های استراتژیک و شرایط داخلی، این امر دشوار یا حتی غیرممکن است.

شی یین‌هونگ (Shi Yinhong) استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه پکن، در این زمینه گفت که هم آمریکا و هم چین «می‌خواهند از بدتر شدن رقابت و رویارویی خود جلوگیری کنند و هر دو طرف اولویت بالایی برای جلوگیری از درگیری نظامی با یکدیگر قائل هستند. در عین حال، هیچ یک از طرفین امتیازات مهم و پایداری را به طرف مقابل نداده و یا حاضر به دادن امتیازات مهم و پایدار نیست و به انجام هر کاری که برای امنیت راهبردی، امنیت و غیره مهم می‌داند، ادامه می‌دهد یا حتی در حال تشدید آن است.

با این همه، به زعم شِن دینگلی (Shen Dingli) استاد روابط ین الملل مستقر در شانگهای، همه این مسائل به این معنا نیست که زمینه ای برای همکاری وجود ندارد. وی افزود: دو کشور اکنون در مسیر سریع همکاری قرار دارند، اگرچه هیچ یک از آنها، آن را اعلام نکرده‌ است، اما در داخل به آن متعهد هستند.

این استاد دانشگاه اشاره کرد که احتمالا هر دو طرف در سفرهای اخیر نگرانی‌هایی را فهرست کرده‌اند که طرف مقابل در بررسی اقدامات دور بعدی مذاکرات آنها را مد نظر قرار خواهد داد. شن همچنین گفت با وجود اظهارات مقام های چنین همچون وانگ یی، پکن از همکاری درباره مسائل احتمالی مانند مسائل آب و هوایی حتی در بحبوحه تنش های گسترده تر استقبال می کند.

ناظران سیاسی همچنین به دنبال این مساله هستند که آیا چین در هفته‌های آتی با سفرهای سطح بالای خود به واشنگتن، واکنش متقابلی خواهد داشت یا خیر. آنها به‌ویژه هنگام بازدید رئیس جمهور چین از آمریکا در میزبانی نشست همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه در نوامبر آینده انتظار چنین واکنشی را از سوی پکن دارند. یون سون مدیر برنامه چین در مرکز استیمسون در واشنگتن گفت: «انتظار می رود کانال‌های ارتباطی ادامه یابد و تقویت شود و برای گام‌های عملی و مشخص برای رسیدگی به مسائل روابط دوجانبه تلاش شود.

سی ان ان نوشت دو طرف همچنین باید به طور دقیق دیپلماسی خود برای مخاطبان داخلی را ارزیابی کنند چرا که هیچکدام از دو دولت آمریکا و چین نمی خواهند نزد افکار عمومی خود زیاد سهلگیرانه در مقابل طرف رو به رو دیده شوند به ویژه در آمریکا که به انتخابات نزدیک می شود.