همگرایی ایران و مصر/ فرصت هایی در جهت تولد تمدن نوین اسلامی

به گزارش نگاه نو، البته دولت ایران هرگز خواستار قطع رابطه با هیچ یک از کشورهای اسلامی نبوده و نیست، به همین دلیل با وجود همه مشکلات سعی کرد تا موانع را مرتفع سازد.

ایران و مصر با توجه به نقش هایی که در طول تاریخ در ابعاد تمدنی، فرهنگی و سیاسی در سطح غرب آسیا و شمال آفریقا داشته اند، همچنین با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی خود، همواره به عنوان دو کشور مهم منطقه مطرح بوده اند.

ایران و مصر با توجه به رودهایی مانند نیل در مصر و رودهای فلات ایران، به لحاظ تمدنی از یک سابقه بیش از ۵ هزار ساله برخوردار هستند و از این حیث، به عنوان جوامع پیشتاز در عرصه تمدن سازی شناخته می شوند.

این در حالی است که بیشتر کشورهای منطقه در جغرافیای کویری قرار داشته و هیچ جایگاهی در تاریخ تمدن منطقه و جهان ندارند.

لازم به ذکر نیست که حتی کشورهایی مانند ترکیه و مجموعه کشورهای منطقه قفقاز و آسیای میانه در حوزه تمدنی فلات ایران تعریف می شوند.

جامعه مصر در قرن گذشته به دلیل پیشتازی در دو جریان در جهان اسلام و عرب، پس از قرن ها بار دیگر مورد توجه جهان اسلام و جوامع عربی قرار گرفت که رشد هر دو جریان نیز در واقع ریشه در گفتمان تمدنی مصر دارد.

گفتمان تمدنی مصر موفق شد تا جریان ” اخوان المسلمین” را به عنوان یک پدیده جهان اسلام با محوریت جوامع اهل سنت، مطرح کند که در حال حاضر گفته می شود در بیش از ۵۰ کشور اسلامی این جریان طرفدارانی دارد. اخوان المسلمین در کلیت خود صرفا به عنوان یک جریان حزبی مطرح است.

با قدرت یابی “جمال عبدالناصر” در مصر و با توجه به موضوع اشغال فلسطین و تاکید بر “مقابله جهان عربی” با رژیم صهیونیستی که فلسطین و قدس شریف را اشغال کرده بود، جریان ” پان عربیسم” شکل گرفت و در جهان عرب فراگیر شد. جریان پان عربیسم هم در چارچوب قومیت عرب محصور و محدود بود.

گفتمان تمدنی ایران نیز با انقلاب اسلامی، موجب شکل گیری “تفکر امتی” در جهان اسلام شد. به این معنی که نظام اسلامیِ شکل گرفته در ایران، خود را محدود و محصور در “جریان شیعی” و “هویت ایرانی” نساخت بلکه تاکید داشت که منافع و امنیت ملی جوامع اسلامی، با تاکید بر “امت واحده اسلام”، – فارغ از مذهب و قومیت و جریان های حزبی و غیره – در همگرایی مبتنی بر تعالیم کلی اسلام، قابل حصول است.

از این رو جمهوری اسلامی ایران از همان آغاز در کنار ایجاد ساختارهای معمول ملی، ساختارهایی را هم ایجاد کرد که می بایست در چارچوب امت و تحقق اهداف امت فعالیت کنند.

در واقع ساختارهایی مانند “مجمع تقریب مذاهب اسلامی”، مجمع جهانی اهل بیت (ع) و نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر اساس همین تفکر امتی تاسیس شده است. خصوصا نیروی قدس که اولویتش، مهمترین اولویت امت اسلام، یعنی فلسطین است و امروز کارکرد این ساختار را می توان تغییر معادلات درگیری در منطقه در راستای رهایی فلسطین از اشغال و گسترش اقتدار جهان اسلام، مشاهده کرد.

بر این اساس، تردیدی نیست که نزدیکی دو کشور ایران و مصر و یا بهتر بگویم “دو جامعه پیشتاز در تمدن سازی”، با تاکید بر این سبقه تاریخی شان، در تمدن سازی و جریان سازی در جهان اسلام، جدای از اینکه فرصت های بسیاری را در اختیار ایران و مصر قرار می دهد تا تولید منافع ملی خود را گسترش و افزایش دهند، این نزدیکی و همگرایی و همکاری، فرصت های زیادی را برای دیگر جوامع اسلامی، نیز فراهم می کند و در افق این همکاری، ایران و مصر، می توانند با هم، جهان اسلام را به سمت تولد مجدد تمدنی در منطقه با محوریت “اسلام امتی”، هدایت کنند.