مسیر ناهموار اردوغان برای احیای ترکیه/ رقابت در حوزه ای فراتر از ناتو

به گزارش نگاه نو، سرانجام دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به پایان رسید و بیشتر از نیمی رای دهندگان این کشور در دور دوم انتخابات روز گذشته از «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه حمایت کردند و او را برای یک دوره پنج ساله دیگر به عنوان رئیس جمهور در مسند قدرت نگاه داشتند. در واقع با نتیجه این انتخابات و تمدید دوره حکمرانی اردوغان وی تا سال ۲۰۲۸ در کل به مدت یک ربع قرن حاکم مطلق ترکیه باقی خواهد ماند.

تحلیلگران موسسه «شورای آتلانتیک» اعتقاد دارند اگرچه دوره ریاست اردوغان بار دیگر تمدید شده است با این حال، رای به این تداوم در حالی صورت می گیرد که نیاز به تغییرات عمده در داخل و اطراف ترکیه ضروری به نظر می رسد؛ این کشور هنوز اوضاع چندان مناسبی را پس از زلزله ویرانگر چند ماه قبل کسب نکرده است و کماکان رو به بهبود حرکت می کند، ترکیه علاوه بر اینکه با آشفتگی های مالی نیز دست و پنجه نرم می کند، با چالش های امنیتی گوناگونی در مقابل کشورهای همسایه خود دست و پنجه نرم می کند.

کارشناسان این اتاق فکر آمریکایی دیدگاه های خود را در مورد انتظارات از دوره ۵ ساله جدید ریاست جمهوری اردوغان و پیش بینی آینده را بیان کرده اند. این گزارش خلاصه ای از نظرات سه تحلیلگر زیر می باشد که همگی آن ها از کارشناسان مسائل بین الملل و ترکیه در این موسسه هستند.

جمع بندی نظرات «دفنه ارسلان» مدیر ارشد برنامه های شورای آتلانتیک در ترکیه و اقتصاددان ارشد سابق و مشاور سیاست انرژی در سفارت آمریکا در آنکارا، «یوگنیا گابر» دیگر عضو ارشد موسسه و مشاور سابق سیاست خارجی دفتر نخست وزیری اوکراین و «ریچ اوتزن»کارشناس ارشد شورای آتلانتیک و مشاور سابق نظامی و غیرنظامی در وزارت امور خارجه ایالات متحده، به شرح زیر می باشد.

شرایط خاص ترکیه

دفنه ارسلان اعتقاد دارد اردوغان حدود ۵۲ درصد از آرا را کسب کرد و در برابر رقیب خود «کمال قلیچدار اوغلو» به موفقیت رسید؛ ضمن آن که احزاب حامی او هم اکثریت پارلمان را به دست آورده اند. همه این تحولات بدان مفهوم است که ترکیه وارد دوره دیگری از تصمیم گیری متمرکز در کنار ثبات سیاسی خواهد شد.

یوگنیا گابر نیز خاطر نشان می سازد در آینده «موضع دوسویه (مبهم) ترکیه در مورد حمله روسیه به اوکراین، به احتمال زیاد بدون تغییر باقی می ماند به این صورت که با کشور نخست (روسیه) تجارت و توسعه همکاری اقتصادی را ادامه می دهد و در عین حال حمایت شخصی از اوکراین را هم دنبال خواهد کرد.». با اینحال کارشناس فوق می‌افزاید که اردوغان پس از کسب اطمینان نسبت به ماندن در مسند قدرت، ممکن است این بار سخت بازی کند؛ شاید از روسیه برای مذاکرات بیشتر بر سر صادرات غلات اوکراین درخواستی داشته باشد و حتی ممکن است بر هر دو طرف برای آتش‌بس فشار بیاورد.

ریچ اوتزن نیز بر این باور است که سیاست خارجی ترکیه احتمالاً با استقلال استراتژیک نصفه و نیمه ای که دارد، با هدف ایجاد تعادل و محافظت از خود در میان قدرت‌های بزرگ به بازی ادامه می دهد. او می‌افزاید، با این حال، انتخاب اردوغان چشم‌انداز پیوستن سوئد به ناتو را تقویت می کند، به‌ویژه آنکه قانون جدید ضد تروریسم سوئد در ماه آینده اجرایی خواهد شد.
بازنگری در مسیر اقتصادی

طبق گزارش این موسسه مطالعاتی، اولویت اصلی اردوغان در داخل ترکیه، اقتصاد آن خواهد بود که در شرایط کنونی با رشد کُند، پشتوانه اندک و تورم بالا دست و پنجه نرم می کند؛ این مشکلات تا حدی به دلیل سیاست نرخ بهره پایین دولت اردوغان رخ داده است. دفنه می‌گوید: اگر تیم اقتصادی ترکیه به سیاست‌های اقتصادی قابل اعتناتر و متعارف‌تری رجوع کند که قادر است مشکلات کنونی این کشور را برطرف کند، آنکار بار دیگر ممکن است به مقصدی برای سرمایه ‌های خارجی تبدیل شود.

دفنه بر این باور است که اردوغان در سخنرانی خود پس از پیروزی در انتخابات، به یکصدمین سالگرد جمهوری ترکیه در سال جاری اشاره کرد و اقتصاد ترکیه را به طور مفصل مورد بحث قرار داد. اظهارات و اشارات وی را می توان به عنوان این سیگنال تعبیر کرد که «او مصمم است نقشه راه قوی تری را برای اقتصاد ارائه دهد.»

دفنه افزود: تعیین معیارهای اقتصادی قوی و اجرای اصلاحات ساختاری قابل توجه امری ضروری است تا بار دیگر برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی، اعتماد به اقتصاد ترکیه زنده شود.

یوگنیا می گوید کماکان انتظار می ‌رود که روسیه در میان شرکای اقتصادی ترکیه همچنان در رده های بالا باقی بماند، زیرا آنکارا به دنبال رساندن منابع به ذخایر تمام‌شده بانک مرکزی خود است. وی تاکید دارد که پیام اردوغان در پایان کارزار انتخاباتی این بود که «اهمیت روابط ترکیه با روسیه کمتر از روابط این کشور با ایالات متحده نیست». بنابر این جای تعجب نیست که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه به سرعت – حتی قبل از اعلام رسمی نتایج – پیروزی اردوغان را به وی تبریک گفت.

با اینحال یوگنیا در مورد اوکراین خاطرنشان می‌ کند که اردوغان احتمالا به حمایت نظامی ترکیه و تداوم فضای کنونی پروژه‌ها در حوزه دفاعی ادامه می ‌دهد.

رقابت در حوزه ای فراتر از ناتو

ریچ معتقد است سوریه به عنوان یک میراث شخصی در سیاست اردوغان برجسته است. رئیس ‌جمهوری ترکیه می ‌خواهد یگان ‌های مدافع خلق وابسته به حزب کارگران کردستان (YGP) را از مرز ترکیه خارج کند و بازگشت تعداد قابل توجهی از پناهجویان سوری از ترکیه به کشورشان را تسهیل کند.

ریچ هشدار می‌دهد که «احتمال انجام یک عملیات نظامی بزرگ جدید علیه YPG در سال جاری یا آینده را نمی‌توان رد کرد. با این حال، اگر ترکیه بتواند به اندازه کافی YPG را تضعیف کند و رهبر سوریه «بشار اسد» را تنها از طریق حملات پهپادی و توپخانه ای به مذاکره بکشاند، ممکن است از دست زدن به یک عملیات زمینی بزرگ چشم پوشی کند.

وی تصریح دارد که نگرانی ‌های امنیتی ترکیه در حوزه های فراتر از سوریه هم مطرح هستند و به لیبی، قفقاز و دریای مدیترانه و اژه نیز می ‌رسند؛ همه این موضوعات به رایزنی و مذاکره ماهرانه دولت ترکیه با قدرت‌ های منطقه احتیاج دارند.

ریچ می‌گوید در این منطقه مهم برای امنیت ترکیه که به فراتر از ناتو هم می رسد، اردوغان احتمالاً درها را برای انجام چند معامله باز می ‌گذارد؛ اگرچه همزمان گاهی اوقات شمشیر را برای نشان دادن نفوذ و تاثیر خود، شمشیری را هم تکان می دهد.