چین کلید صلح در اوکراین؛ غرب از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کند؟

به گزارش نگاه نو، تارنمای نیوز۱۸ وابسته به شبکه خبری سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از روزنامه وال استریت ژورنال نوشت: واشنگتن روز به روز مواضعی نزدیکتر با متحدان اروپایی اتخاد می‌کند که خواهان پایان جنگ در اوکراین و یا دستکم تضعیف شدت فعلی آن هستند.

به نوشته این روزنامه آمریکایی، ۲ برداشت از این تغییر رویکرد آمریکایی‌ وجود دارد؛ نخست، نه مسکو و نه کی‌یف توانایی ادامه جنگ به شکل نامحدود را ندارند و دوم، ماهیت اهداف صلح‌طلبانه پکن در برابر جنگ اوکراین را مورد آزمایش قرار می‌دهد.

آمریکا بر این عقیده است که عملیات ضد حمله اوکراین در صورت موفقیت می‌تواند برای شروع مذاکرات پایان جنگ میان مسکو و کی‌یف مفید باشد. در واقع هدف غرب برای تقویت نظامی اوکراین این است که کی‌یف جایگاه و اهرم فشار بهتری برای حضور در این مذاکرات احتمالی داشته باشد.

وال استریت ژورنال در توضیح این نظریه به نقل از مقام‌های اروپایی می‌گوید: مقام‌های شورای امنیت ملی آمریکا علاقه‌مند به برگزاری مذاکرات هستند اما آژانس اطلاعات مرکزی (CIA) و وزارت خارجه آمریکا پیش از راهکار دیپلماسی در انتظار نتیجه عملیات ضد حمله اوکراین هستند.

این گزارش در عین حال مطرح می‌کند که در صورت رسیدن کی‌یف به اهداف تعریف شده برای ضد حمله، جو بایدن رییس جمهوری آمریکا ممکن است برای آسان سازی فرایند گفت‌وگوها میان اوکراین و روسیه تلاش کند.

بحث مهم دیگری که مطرح می‌شود، مساله تداوم تامین مهمات و تسلیحات جنگی برای اوکراین است.

این نگرانی میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش وجود دارد که با توجه به حجم تسلیحات ارائه شده به اوکراین، در صورتی که این جنگ فرسایشی به بن بست برسد، ادامه حمایت نظامی دشوار خواهد بود. ظرفیت صنعتی غرب روز به‌ روز در پاسخ دادن به خواسته‌های نظامی دولت‌ها ناتوان‌تر می‌شود.

بدین تریب، با در نظر گرفتن شواهد و همچنین نرخ بالای فرسایش نیرو و تجهیزات در اوکراین، این احتمال وجود دارد که در ماه‌های آتی رئیس جمهوری آمریکا، ولودمیر زلنسکی همتای اوکراینی خود را به سمت گفت‌وگوهای آتش بس هدایت کند.

نقش انکارناپذیر چین

وال استریت ژورنال می‌گوید: غرب با وجود تمام بدبینی‌ها نسبت به چین، اکنون اذعان دارد که این پکن است که می‌تواند روسیه را به میز مذاکره بیاورد.

مقام‌های اروپایی اعتقاد دارند برای حصول یک توافق آتش ‌بس حضور چین به عنوان یک کشور تضمین کننده ضروری است.

در همین راستا، امانوئل مکرون رییس جمهوری فرانسه در سفر اخیر خود به پکن و دیدار با شی جین پینگ همتای چینی خود، ایفای نقش محوری چین در صورت برگزاری مذاکرات صلح را خواستار شد.

زلنسکی نیز پیشتر تاکید کرده بود حضور رؤسای جمهوری چین و آمریکا در هرگونه گفت‌وگو به منظور رسیدن به صلح الزامی خواهد بود.

شبکه خبری ای‌بی‌سی استرالیا نیز در مطلبی به تشریح اهمیت نقش محوری و رو به گسترش چین در سراسر جهان همزمان با کاهش نفوذ آمریکا به ویژه در آسیا و آفریقا و همچنین برای رسیدن به هرگونه مذاکره صلح در اوکراین پرداخت.

این گزارش با اشاره به گفت‌وگو تلفنی اخیر میان شی جین پینگ رییس جمهوری چین و همتای اوکرانی او، نوشت: پکن پس از گذشت ۱۴ ماه از جنگ اوکراین، سرانجام برای نخستین بار در ۲۶ آوریل ۲۰۲۳ (۶ اردیبهشت ۱۴۰۲) حرکت خود را انجام داد.

بر اساس متون رسمی منتشر شده از محتوای این گفت‌وگو، مشخص است که رییس جمهوری چین پیشنهادی را به کی‌یف ارائه کرده که واشنگتن از انجام آن عاجز است.

در واقع محورهای این گفت‌وگو را می‌توان به ۲ بخش اصلی تقسیم کرد؛ نخست مطابق رویه معمول،‌ بخشی است که ۲ طرف خواستار تقویت روابط دوجانبه هستند، بخش دوم و مهمتر پیشنهادی است که شی در بخش پایانی تماس با زلنسکی مطرح کرد.

رییس جمهوری چین در تماس تلفنی با همتای اوکراینی خود اشاره کرد که با هدف خاتمه دادن به جنگ ۱۴ ماهه قصد دارد «فرستاده دیپلماتیک» خود را به ۲ طرف درگیر [مسکو و کی‌یف] اعزام کند.

این گزارش تاکید می‌کند: لی هوی سفیر سابق چین در مسکو یک فرستاده معمولی نخواهد بود. او رابط‌های مهمی در کرملین دارد که می‌تواند آن‌ها به میز گفت‌وگو صلح با زلنسکی بیاورد.

قابل توجه‌تر این است که به همان سرعتی که این ایده مطرح شد، به همان سرعت زلنسکی آن را پذیرفت.

نیکولاس برنز سفیر آمریکا در پکن به این تماس تلفنی واکنش نشان داد و بیان کرد:‌ ما نیاز داریم که چین،‌ به روسیه برای تخلیه نیروهای خود از اوکراین فشار آورد تا کی‌یف تمام مناطق تصرف شده خود را پس بگیرد.

اظهارات این دیپلمات آمریکایی یک نکته را برجسته می‌کند که مقام رسمی آمریکا از نقش چین به عنوان میانجی برای صلح حمایت می‌کند.

شکست سیاست‌های غرب علیه مسکو

در ادامه مطلب این رسانه استرالیایی آمده است: تغییر در جهان ژئوپلیتیکی با ادامه جنگ اوکراین مشهودتر و نقش چین به طور فزاینده‌ای به ویژه در رابطه با متحدان پکن از جمله ایران و روسیه پررنگ‌تر شده است.

بر اساس این گزارش، پکن به تازگی نقش میانجی را در حصول توافق میان ایران و عربستان سعودی ایفا کرد که در این توافق شاید واشگتن می‌توانست ریاض را بر سر میز مذاکره بیاورد اما به طور قطع در رابطه با تهران کاملا ناتوان بود.

از طرف دیگر با وجود اینکه حمایت تسلیحاتی ائتلاف‌های غربی از جمله سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از اوکراین، این کشور را به تجهیزات جنگی مدرن و با کیفیت مجهز کرده است اما این جنگ پس از ۱۴ ماه کماکان ادامه دارد.

در همین رابطه،‌ خبرنگار شبکه فرانس ۲۴ در اوکراین روز دوشنبه از پیشروی روزانه روسیه در خطوط مقدم جنگی به ویژه در شهر کلیدی باخموت خبر داد.

روسیه هنگامی که در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین حمله کرد، به دنبال دستیابی سریع به اهداف خود از جمله آزادسازی منطقه دونباس از نازی‌های اوکراینی بود اما غرب با مداخله و کمک تسلیحاتی این جنگ را تا به امروز ادامه داده است.

اکنون انبارهای مهمات متحدان اروپایی آمریکا به سطح بحرانی رسیده که نگرانی سران این کشورها از چالش‌های موجود برای پر کردن این ذخایر همزمان با تداوم حمایت نظامی از کی‌یف را به دنبال داشته است.

در این میان، با افزایش مداخله نظامی غرب در جنگ اوکراین، روز به روز بر هشدارها نسبت به احتمال تشدید تنش‌های هسته‌ای و وقوع یک جنگ جهانی دیگر افزوده می‌شود.

علاوه بر ضعف برای ادامه سیاست‌ حمایت نظامی، اهرم بازدارنده دیگر غرب علیه مسکو، اعمال تحریم‌ها با هدف منزوی کردن روسیه در سطح بین‌الملل بود که در این زمینه نیز با چالش‌هایی مواجه بوده است.

غرب در ۱۴ ماه گذشته، تحریم‌های بسیاری را علیه اشخاص و نهادهای روسیه اعمال کرده که تحریم واردات نفت و گاز از روسیه و مسدودکردن دارایی‌های این کشور از جمله این اقدامات بوده است.

تارنمای تحلیلی آمریکایی کانتر پانچ عنوان می‌کند: دیپلمات‌های آمریکا در جلب حمایت کشورهای «جنوب جهانی» به ویژه هند و برزیل برای مشارکت در جنگ و کمک به اوکراین ناموفق بوده است.

بر اساس این گزارش، این کشورها تمایل ندارند بخشی از جنگ سرد میان غرب و روسیه باشند؛ آن‌ها دیدگاه غرب درباره دلیل شروع جنگ در اوکراین را نمی‌پذیرند و سیاست‌های آمریکا و متحدان اروپایی‌اش را ریاکارانه می‌دانند.

آمریکا در حالی روسیه را به نقض حقوق بشر متهم می‌کند که در داخل، خشونت‌های مسلحانه، نژاد پرستی سیستمی و اختلاف طبقانی این کشور را فرا گرفته است.

غرب در حالی که برزیل، هند و بسیاری از کشورهای دیگر را برای اجتناب قراردادهای انرژی با روسیه ترغیب می‌کند، خود به دنبال راهکار برای تقویت روابط با ونزوئلا و واردات نفت از این کشور است.

صلح اوکراین و منافع ناخواسته برای چین

گام آغازین چین برای پایان دادن به جنگ در ماه فوریه (بهمن/اسفند) و با رونمایی از طرح ۱۲ ماده‌ای برقراری صلح در اوکراین بود. این طرح هر چند با نگاه تردیدآمیز متحدان کی‌یف روبرو شد اما اوکراین از آن استقبال کرد. طرحی که آتش‌بس، مذاکره و پایان تحریم‌ها علیه روسیه را خواستار شده بود.

جان دلوری کارشناس روابط بین‌الملل در دانشگاه یون‌سی سئول می‌گوید: منافع چین با پایان جنگ هم سو است.

به اعتقاد نویسنده این گزارش، پکن با ایفای نقش میانجی به دنبال جلب اعتماد اروپا و ایجاد فاصله میان اروپایی‌ها و آمریکا است؛ زیرا به اعتقاد پکن، واشنگتن برای توقف رشد اقتصادی و سیاسی چین تلاش می‌کند.

گروه تحلیل‌گران اوراسیا در گزارشی عنوان می‌کند: تماس شی و زلنسکی می‌تواند امید اروپا به چین و نفوذ این کشور برای کمک به پایان جنگ را بالا نگه دارد.

دا وی (Da Wei) کارشناس روابط بین‌الملل در دانشگاه تسینگ‌هوآ (Tsinghua) در پکن با بیان تفاوت رویکرد سیاسی میان پکن و واشنگتن در برابر این جنگ و رخدادهای تاریخی مشابه گفت: چین [برخلاف غرب] هرگز از یک طرف درگیری حمایت نکرده است.

وی ادامه داد: کدام یک از سران کشورهای غربی ارتباط خود را با سران هر ۲ کشور درگیر در بحران حفظ کرده‌اند؟

به گفته این کارشناس حوزه بین‌الملل تماس شی با زلنسکی نشان دهنده اهداف «منصفانه و صلح‌طلبانه» چین در مسیر دستیابی به صلح است.

بنابراین اگر پکن در سازماندهی مذاکرات صلح اوکراین موفق عمل کند، چین را به تبدیل شدن به قدرت جهانی برتر نزدیک‌تر می‌کند.