هراس اتاق‌های فکر غربی از تقویت روابط ایران با سوریه

به گزارش نگاه نو، «سید ابراهیم رئیسی» به دعوت رسمی «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه در صدر هیاتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی به این کشور سفر کرده است. در این رویداد که نخستین دیدار یک رئیس‌جمهور اسلامی ایران از سوریه از سال ۲۰۱۱ تاکنون به شمار می رود، توافقنامه های مهم اقتصادی، تجاری و سیاسی میان دو طرف به امضا رسید.

این سفر البته موجب نگرانی دولت های غربی هم شده است. «ودانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشستی خبری در واشنگتن در مورد واکنش واشنگتن به این سفر، هراس و نگرانی آمریکا را به گونه دیگری بازتاب داد و اظهار داشت: حکومت های ایران و سوریه به گسترش روابط خود ادامه می دهند و این گسترش روابط باید برای آمریکا و کشورهای منطقه و همچنین جهان نگران کننده باشد.

البته این دیدگاه در مورد دیدار دو متحد در خاورمیانه در اندیشکده های آمریکایی نیز به چشم می خورد. «بنیاد دفاع از دموکراسی ها» نوشت: در جریان سفر «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران به سوریه، تهران و دمشق قراردادهای همکاری بلندمدتی را در حوزه های پرشماری از جمله نفت را امضا کردند.

طبق تحلیل این اتاق فکر ضدایرانی در آمریکا، قراردادهای امضاشده نشان دهنده تلاشی از سوی دو متحد برای تقویت روابط اقتصادی است که از سال ۲۰۱۱ و پس از وقوع جنگ داخلی در این کشور با تقویت همکاری ها در ابعاد مختلف، شکل تازه ای به خود گرفت. بر این اساس سفر رئیسی نخستین سفر یک رئیس جمهور ایران به سوریه از سال ۲۰۱۰ تا کنون بیان شد. این در حالی است که بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه پیش از این دو بار در طول جنگ در این کشور به تهران سفر کرده است. یکی از این سفرها نیز در سال گذشته انجام شد و در آن بشار اسد با رئیسی و رهبر انقلاب هم دیدار کرد.

موسسه مطالعاتی فوق به نقل از رسانه‌های ایران عنوان داشت که تهران و دمشق در مجموع ۱۵ قرارداد در زمینه ‌های مختلف از جمله تعامل تجاری، صنایع نفت و انرژی، بخش ‌های فنی و مهندسی، ساخت و ساز مسکن، حمل‌ ونقل ریلی و هوایی، ایجاد مناطق آزاد تجاری، تقویت بخش‌ های خصوصی مخابرات، ایمنی در برابر زلزله، عملیات های امداد و نجات و تسهیل سفر زیارتی امضا کردند.

«دیوید آدسنیک» کارشناس ارشد و مدیر بخش تحقیقات در این بنیاد معتقد است که دیدار رئیسی و تصاویر وی از در آغوش گرفتن اسد، همکاری و حمایت محکم تهران از دمشق و اقدامات آن را نشان می دهد. طبق این تحلیل «در طول ۱۲ سال جنگ داخلی که در سوریه در جریان بود، حمایت رهبران ایران از بشار اسد متزلزل نشد» و تهران اقدامات بسیاری را در حوزه های مختلف برای حفظ اسد انجام داد.

وی معتقد است که اکنون ایران پس از محکم شدن جایگاه اسد و رفع تهدیدها برای نظام سوریه به دنبال کسب منافع اقتصادی از سرمایه گذاری ها در دمشق است.

این تحلیلگر در بخش دیگری از تحلیل خود تصریح کرد: سفر ابراهیم رئیسی در زمانی به دمشق صورت گرفته که دولت های عربی در حال تجدید تعامل و بازسازی روابط با اسد هستند. به تازگی اتحادیه عرب اعلام کرد که روابط خود با دولت بشار اسد را که ۱۲ سال پیش به دلیل حمایت از مخالفان وی و آغاز جنگ داخلی قطع کرده بود، از سر می گیرد. از اینرو این نهاد در دو سال گذشته ترمیم روابط خود با دمشق را در دستور کار قرار داد.

در ادامه این گزارش آمده است: «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه سوریه در ماه آوریل، در عربستان سعودی مورد استقبال گرم مقامات ریاض قرار گرفت. علاوه بر این تونس نیز روابط دیپلماتیک خود را با دمشق برقرار کرد. گذشته از این، سال ۲۰۲۲ هم امارات متحده عربی از اسد در ابوظبی استقبال کرد. این نخستین بار در بیش از یک دهه گذشته بود که رئیس جمهوری سوریه از یک پایتخت خارجی به غیر از مسکو یا تهران دیدن کرد.

تحلیل این موسسه حامی صهیونیست ها به صورت آشکار از شرایط به وجود آمده در سوریه ابراز نارضایتی کرد و حتی دولت آمریکا نیز به دلیل دنبال کردن چنین رویکردی هدف انتقاد قرار گرفت. نویسنده اعتقاد دارد که دولت بایدن به جای اینکه اسد را منزوی کند و اطمینان حاصل نماید که حکومت وی محبوبیتش را از دست می دهد، بی سر و صدا عادی سازی روابط با سوریه را تشویق کرده است.

به دلیل وجود همین خط مشی در دولت بایدن بود که در ماه مارس، «باربارا لیف» دستیار وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک، در مصاحبه ای اظهار داشت: «ما به دوستان و شرکای خود در منطقه توصیه می کنیم که در ازای تعامل با اسد امتیازی را کسب کنند.» این در حالی است که بازگشت به سوی دمشق تنها به این دلیل از سوی همسایگان و کشورهای عربی با اشتیاق دنبال می شود که اسد به آن ها چراغ سبز نشان داده است.

عرصه بر رژیم صهیونیستی تنگ‌تر می شود

البته نشان دادن این نارضایتی نکته جدیدی نیست. نگرانی از روابط محکم تهران و دمشق از مدتی قبل اتاق های فکر آمریکایی را به تکاپو واداشته بود تا اقدامی را انجام دهند. «شورای آتلانتیک» هم چندی قبل در گزارشی پیش‌بینی کرده بود که تداوم جنگ در اوکراین و تقویت روابط ایران با روسیه و سوریه در نهایت موجب زیان رژیم صهیونیستی و تقویت محور مورد حمایت تهران می شود.

طبق دیدگاه این موسسه پژوهشی، صهیونیست‌ ها تابه حال رویکرد به نسبت ثابتی را در قبال روسیه و اوکراین داشتند اما نخست وزیری دوباره «بنیامین نتانیاهو» موجب می شود تا تغییرات قابل توجهی در سیاست‌ های اسرائیل در قبال اوکراین و روسیه به وجود آید. در اثر فشار غربی ها ممکن است اسرائیل حمایت خود از اوکراین را گسرش دهد و در مقابل مسکو نیز توافق غیررسمی با این رژیم در سوریه را نادیده بگیرد و صهیونیست‌ ها دیگر قادر به ادامه حملات خود به خاک سوریه به بهانه مقابله با نفوذ ایران نباشند.

این اندیشکده نزدیکی بیش از پیش تهران و مسکو را به دو دلیل برای تل آویو خطرناک و نگران کننده دانست؛ نخست اینکه همکاری ایران با روسیه در موضوع اوکراین، افزایش سطح تجربه های جنگی ایران را به همراه دارد که خود ظرفیتی بزرگ و بلندمدت را در تهدید اسرائیل ایجاد می نماید. موضوع دوم آنکه، ممکن است مسکو به دلیل درگیری در اوکراین، دخالت و حضورش در سوریه را کاهش دهد و این شرایط فضا را برای فعالیت بیشتر ایران آماده کند.

تحلیلگران این اندیشکده غربی وقوع چنین تحولاتی را با توجه به نزدیکی تهران و دمشق، عاملی مهم در تغییر الگوی بازی قدرت به ضرر اسرائیل ارزیابی می کنند.