دلایل روی آوردن کشورهای عربی به سازمان شانگهای

به گزارش نگاه نو، پایگاه خبری «الخلیج آنلاین» امروز چهارشنبه در گزارشی به بررسی علل نگاه به شرق کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و دور شدن از منظومه متحدان آمریکا پرداخت و نوشت: با توجه به کاهش علاقه آمریکا به خاورمیانه و تحولات داخلی آن و درگیری شدید بیش از یکساله بین روسیه و اوکراین و پیامدهای بین‌المللی مختلف، کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس به تدریج به سمت اردوگاه شرقی روی آورده‌اند تا منافع سیاسی و اقتصادی خود را حفظ کنند و نقش خود را در سطح بین المللی توسعه دهند.

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های این حرکت کشورهای عربی خلیج فارس، گسترش چشمگیر مشارکت با چین و روسیه و پیوستن به سازمان‌هایی از جمله «شانگهای» و «بریکس» است که سعی در کاهش هیمنه جهانی غرب و حذف نظام تک‌قطبی دارند.

در ۲۸ مارس، کابینه عربستان سعودی با پیوستن به سازمان همکاری شانگهای که روسیه و چین در آن حضور دارند موافقت کرد.

عربستان سعودی تنها کشور حاشیه خلیج فارس نیست که به این سازمان می‌پیوندد زیرا در سپتامبر گذشته قطر یادداشتی برای پیوستن به سازمان شانگهای به عنوان شریک گفتگو امضا کرد.

«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه همچنین در سپتامبر ۲۰۲۲ شروع روند پیوستن کویت، امارات و بحرین به یک سازمان را اعلام کرد.

این در حالی است که با توجه به کاهش نقش آمریکا و رشد منافع مشترک بین پکن و مسکو از یک سو و کشورهای حاشیه خلیج فارس از سوی دیگر، چین و روسیه شروع به توسعه قدرت خود در منطقه عربی به ویژه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در همه سطوح اعم از اقتصادی، سیاسی یا نظامی کردند.

چین و روسیه پیش از توسعه قراردادهای نظامی با برخی از کشورهای خلیج‌فارس که منجر به تقویت روابط سیاسی می‌شود، در سایه فرصت‌های گرانبهای سرمایه‌گذاری و تجاری که هر دو طرف می‌توانند از آن بهره‌مند شوند، از دروازه اقتصادی وارد منطقه شدند.

«حسن الدعجه» استاد مطالعات راهبردی و مشاور موسسه «کمربند و جاده» در دانشگاه پکن می‌گوید که سازمان شانگهای در حال حاضر شامل حدود ۲۰ کشور از جمله اعضای «کامل»، «ناظر» و «شریک در گفتگو» است.

وی در گفت و گو با پایگاه خبری الخلیج آنلاین افزود: این سازمان (شانگهای) گسترش خواهد یافت و بیشتر کشورهای عربی، آفریقایی و آسیایی را شامل می‌شود و همانند اجلاس گروه ۲۰ شامل اقتصادهای برتر جهان است و ممکن است بعدا” به یک ائتلاف نظامی تبدیل شود زیرا یکی از مفاد این سازمان حفاظت از موقعیت ژئوپلیتیکی و جغرافیایی کشورهای عضو است.

استاد مطالعات راهبردی و مشاور موسسه «کمربند و جاده» در دانشگاه پکن اضافه کرد: اما در مورد دلایل پیوستن کشورهای حاشیه خلیج فارس به این سازمان بنا بر آنچه مشاهده می‌شود، این دلایل کاهش نفوذ غرب به رهبری آمریکا در منطقه و ایجاد شرکا و رقبای جدید در سطح سیاست بین‌المللی به ویژه در خاورمیانه از جمله چین و روسیه است.

این کارشناس مسائل سیاسی، احیای روابط ایران و عربستان با میانجیگری پکن را موفقیت چین و شکست نفوذ آمریکا در خاورمیانه دانست.

وی گفت: با این حال، این به معنای پایان کامل نفوذ غرب نیست و منافع بین شرق و غرب برای کشورهای خلیج فارس و بقیه کشورهای منطقه متعادل خواهد ماند.

الدعجه افزود: این عقب‌نشینی غرب این فرصت را به کشورهای عربی برای پیوستن به سازمان‌هایی که چین و روسیه پایه‌گذاری کرده‌اند مانند شانگهای و بریکس می‌دهد.

وی اظهار داشت: کاهش نفوذ سیاسی آمریکا در منطقه همانند کاهش نفوذ انگلیس پس از تجاوز سه جانبه به مصر در سال ۱۹۵۶ است.

استاد مطالعات راهبردی و مشاور موسسه «کمربند و جاده» در دانشگاه پکن اشاره کرد که در آن دوره نفوذ انگلیس از بین رفت و نفوذ آمریکا جایگزین آن شد و اکنون نفوذ اردوگاه‌های غرب و شرق در منطقه تقسیم شده است.

وی بیان کرد که این تقسیم‌بندی ناشی از کاهش نفوذ آمریکا و اجازه دادن به بسیاری از کشورهای عربی برای حرکت آزادانه و داشتن گزینه‌های متعددی است که از طریق آن‌ها می‌توانند منافع ملی خود را بدون توجه به منافع آمریکا پایه‌گذاری کنند.

الدعجه تاکید کرد که کشورهای خلیج فارس می‌دانند چگونه منافع خود را هدایت و چگونه برای ثبات سیاسی و اقتصادی منطقه تلاش کنند، بنابراین پیوستن آن‌ها به چنین سازمانی تاثیر مثبتی بر آن‌ها و به طور کلی بر منطقه خواهد داشت.

این کارشناس مسائل سیاسی ابراز عقیده کرد که پیوستن به چنین سازمان‌هایی نقش بین المللی اقتصادی و سیاسی کشورهای حاشیه خلیج فارس را افزایش می‌دهد.

اعضای سازمان همکاری شانگهای نزدیک به نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و آن را به بزرگترین ائتلاف سیاسی منطقه‌ای در جهان تبدیل می‌کنند و اغلب در غرب از سازمان همکاری شانگهای به عنوان «ائتلاف شرقی» نام برده می‌شود.